دفع مدفوع زیاد و افزایش حجم مدفوع دلایل گوناگونی دارد که ممکن است کاملاً طبیعی باشد یا نشان از یک بیماری جدی و خطرناک بدهد. اول از همه باید به این نکته اشاره کنیم که تعداد دفعات دستشویی رفتن برای دفع مدفوع در هر فرد متفاوت است. بعضی از افراد ممکن است هر چند روز یک بار دستشویی بروند اما بعضی دیگر به‌طور متوسط روزی دو بار رفع حاجت کنند. در ادامه در خصوص دلایل و علت حجم زیاد مدفوع و اینکه نشانه چیست صحبت کرده ایم.
علت حجم زیاد دفع مدفوع چیست؟
طور که در مقاله «انواع مدفوع کدام است و شکل و رنگ مدفوع ما نشانه چیست؟» نیز عنوان شد، مدفوع از نظر شکل و حجم انواع مختلفی دارد که بد نیست با آن ها آشنا شوید. دلایل متعددی از جمله رژیم غذایی و فعالیت جسمانی روی عادات دفعی و میزان دفع مدفوع اثرگذار هستند که در ادامه به ۹ مورد آن‌ها اشاره می‌کنیم.
رژیم غذایی از علل دفع زیاد مدفوع
دفع مدفوع منظم نشانه‌ای از کارکرد صحیح سیستم گوارشی است. اگر به تازگی رژیم غذایی خود را تغییر داده‌اید و میوه و سبزیجات و نان سبوس دار مصرف می‌کنید، احتمالاً بیشتر دستشویی خواهد رفت. فیبر موجود در میوه‌ها و سبزیجات و سبوس نان، با جذب کردن آب به خود حجم مدفوع را افزایش می‌دهد. فیبر یکی از عناصر بسیار مهم در رژیم غذایی است چرا که:
- به تنظیم قند خون کمک می‌کند
- از بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند
- باعث کارکرد بهتر روده‌ها می‌شود
همچنین با داشتن یک رژیم پر فیبر، خودتان را در مقابل یبوست بیمه می‌کنید چراکه با وجود فیبر، قوام مدفوع کاهش پیدا کرده و دفع مدفوع به مراتب راحت‌تر خواهد بود.
بیشتر بخوانید: آیا میدانید بهترین رژیم لاغری مناسب شما کدام است؟
تمرینات بدنی
فعالیت جسمانی و ورزش منظم باعث تنظیم فعالیت روده‌ها می‌شود. همچنین با ورزش کردن فرآیند تولید و دفع مدفوع به مراتب بهتر صورت گرفته و با افزایش حرکت روده‌ها، از یبوست پیشگیری می‌شود.
پیشنهاد می‌کنیم اگر از یبوست رنج می‌برید، قبل از مصرف دارو حتماً ورزش کردن را امتحان کنید. حتی اگر دارو هم مصرف می‌کنید بهتر است با ورزش کردن اثر دارو را تقویت کنید.
مصرف بیش از حد قهوه
اگر یک قهوه خور قهار هستید، حتماً متوجه شده‌اید که بعد از اولین فنجان قهوه باید دستشویی بروید. دلیل این امر این است که کافئین موجود در قهوه باعث تحریک روده بزرگ شده و فعالیت آن را بیشتر می‌کند. در نتیجه مدفوع با حرکات روده به جلو رانده شده و دفع می‌گردد.
استرس
استرس و اضطراب در واقع نظم عادات دفعی را به هم می‌زند و با تغییر سرعت و نحوه کارکرد سیستم گوارشی ممکن است باعث دفع بیشتر مدفوع یا حتی اسهال گردد. البته تغییر عادات دفعی بدین معنی است که در مواردی هم استرس منجر به یبوست و عدم دفع می‌گردد.
بیشتر بخوانید: رژیم وگن یا وگان چیست؟ راهنمایی جامع اجرای رژیم غذایی و لاغری وگن
قاعدگی از علل دفع حجم زیاد مدفوع
قاعدگی باعث تحریک حرکات روده می‌شود. دلیل این امر این است که مقادیر استروژن و پروژسترون پایین در دوران قاعدگی، باعث آزاد شدن پروستاگلاندین‌های رحمی می‌شود.
این پروستاگلاندین‌ها روی رحم اثر گذاشته و باعث انقباض آن می‌شوند اما به‌طور ناخواسته، روی روده بزرگ هم اثر گذاشته و آن را هم منقبض می‌کنند. انقباض روده بزرگ باعث اعمال فشار روی مدفوع و خارج شدن آن می‌شود.
داروها از دلایل دفع زیاد مدفوع
اگر به تازگی داروها یا آنتی بیوتیک‌های جدیدی مصرف می‌کنید و میزان دفع مدفوع شما بیشتر شده، به احتمال زیاد به دلیل مصرف این داروها است.
آنتی بیوتیک‌ها باعث از بین رفتن باکتری‌های سالم روده شده و بعضی از داروها ممکن است حرکات روده را تحت تأثیر قرار دهند که در هردو مورد میزان مدفوع افزایش پیدا کرده یا منجر به اسهال می‌شوند.
معمولاً چند روز بعد از قطع داروها، عادات دفعی به حالت طبیعی برگشته و اسهال رفع می‌شود اما اگر رفع نشد و علائم زیر را داشتید سریعاً به پزشک مراجعه کنید:
- درد شکم
- تب
- حالت تهوع
- استفراغ
- مدفوع خونی یا بوی غیر طبیعی مدفوع
بیشتر بخوانید: رژیم کم کربوهیدرات یا لوکرب چیست و چرا در کاهش وزن موثر است؟
بیماری سلیاک
حساسیت‌ها یا عدم تحمل مواد غذایی باعث اسهال یا افزایش میزان مدفوع می‌شوند. سلیاک یک نوع بیماری خود ایمنی است که بدن به گلوتن واکنش نشان داده و باعث آسیب بافت روده می‌شود.
گلوتن در گندم، جو و چاودار یافت می‌شود و اگر بیماری سلیاک دارید، باید از خوردن مواد دارای گلوتن خودداری کنید. رژیم بدون گلوتن رژیم بسیار دقیق و حساسی است که در این زمینه می‌توانید به مطالب سایت مراجعه کرده و اطلاعات بیشتری کسب کنید.
به مرور زمان که آسیب روده بیشتر می‌شود، جذب مواد غذایی با مشکل مواجه شده و فرد مبتلا وزن از دست می‌دهد. البته بیماری سلیاک علاوه بر افزایش دفع مدفوع علائم زیادی دارد که در زیر به موارد از آن اشاره شده است.
- نفخ
- بی حالی
- کم خونی
- از دست دادن وزن
- سردرد
- زخم‌های داخل دهان
- رفلاکس اسید معده (برای اطلاعات کامل در مورد رفلاکس اینجا کلیک کنید)
بیماری کرون از دلایل دفع زیاد مدفوع
کرون در واقع یک بیماری التهابی است که می‌تواند از دهان تا روده بزرگ، هر قسمت از سیستم گوارشی را درگیر کند. التهاب سیستم گوارشی به مرور منجر به زخم و عوارض جدی‌تر می‌شود. از جمله علائم بیماری کرون می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- افزایش حجم مدفوع
- اسهال شدید
- مدفوع خونی
- زخم دهان
- درد شکم
- بی اشتهایی
- کاهش وزن
- بی حالی
- فیستول مقعدی
سندرم روده تحریک پذیر
سندرم روده تحریک پذیر یک اختلال مربوط به سیستم گوارشی است که در آن سرعت حرکات روده‌ها تغییر می‌کند. عوامل زیادی ممکن است احتمال ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر را افزایش دهند از جمله اینکه غذا به چه شکل از روده‌ها عبور می‌کند. سایر علائم سندرم روده تحریک پذیر بدین صورت هستند.
- نفخ
- درد شکم
- اسهال یا یبوست
- احساس دفع ناگهانی و شدید
- درمان دفع بیش از حد مدفوع
بسته به این که علت چه باشد، درمان‌ها متفاوت هستند. در بیشتر موارد دفع زیاد مدفوع کاملاً طبیعی است و حتی ممکن است نشان از سالم بودن رژیم غذایی شما باشد؛ مگر اینکه با درد شدید شکم و تب همراه بوده یا مدفوع خونی باشد.
بیشتر بخوانید: هر آنچه که باید در مورد دلیل و بهترین راه درمان نفخ معده بدانید
اگر افزایش زیاد دفع مدفوع شما به‌صورت اسهال باشد، ممکن است پزشک داروهایی برای درمان اسهال (مثل لوپرامید، دفنوکسیلات، کولستیرامین یا کدئین سولفات) برایتان تجویز کند. در صورتی که علائم برطرف نشد، ممکن است مشکل کمی جدی‌تر بوده و مثلاً عفونت داشته باشید و برای تشخیص دقیق‌تر باید به پزشک مراجعه کنید.
درمان دستشویی رفتن زیاد مدفوع چیست؟
دفع بیش از حد زیاد مدفوع به راحتی قابل پیشگیری است؛ کافی است یک رژیم سالم سرشار از میوه و سبزیجات و آب کافی داشته باشید و مصرف غذا‌های آماده و قند و شکر را بسیار کم کنید تا سیستم گوارش سالمی داشته باشید.
اگر احساس می‌کنید قهوه خوردن کار شما را به دستشویی می‌کشاند، میزان قهوه مصرفی روزانه را کمتر کنید و اگر به غذایی حساسیت دارید بهتر است حواستان به آن باشد.
برای اینکه بهتر بدانید به چه مواد غذایی حساسیت دارید می‌توانید فهرست غذاهایی که نوش جان کرده‌اید را یادداشت کرده و واکنش خود را بعد از خوردن غذا در همان دفتر ثبت کنید.
هر روز چقدر باید دفع مدفوع داشته باشیم؟
نظرات به خصوص در این مورد مطرح شده است. بسیاری از پزشکان بر این باور هستند روزانه ۱ تا ۳ بار دفع مدفوع نشان از سلامت بدن دارد در غیر این صورت باید بررسی‌های بیشتری صورت داد. از نظر طب سنتی هم باید به ازای هر وعده غذایی یک بار دفع مدفوع داشت. از این رو روزانه باید سه بار مدفوع خود را دفع کنید.
سخن آخر
دفع زیاد و بیش از اندازه مدفوع هم از نظر اندازه و هم حجم دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد که بسیاری از آن‌ها به سبک زندگی فرد بستگی خواهد داشت و بسیاری هم در ارتباط با بیماری‌هایی دیگر است. راه و روش‌هایی هم برای رهایی از این عادت مزاحم وجود دارد. در هر صورت اقدامات پیشگیرانه بسیار بهتر و مؤثرتر هستند.
