سوزش ادرار یکی از علائم آزار دهنده است که در نتیجه برخی بیماری‌ها اتفاق میافتد. علت سوزش ادرار می‌تواند ناشی از بیماری‌ها و شرایط بدنی خاصی باشد که بهتر راه پیشگیری از ابتلا به آن است. در این مقاله با کابان مگ همراه باشید تا علل مختلف سوزش ادرار و درد در هنگام ادرار کردن را بشناسیم.
سوزش ادرار چیست؟
سوزش ادرار به شرایطی گفته می‌شود که فرد در هنگام ادرار کردن یا در هنگام اتمام ادرار کردن در مثانه یا پیشابراهه (مجرایی که ادرار را از مثانه به بیرون انتقال می‌دهد) احساس سوزش یا درد کند. البته درد در ناحیه لگن و مثانه، احساس پر بودن مثانه حتی پس از ادرار کردن، تکرر ادرار، تب و لرز، خون در ادرار، ادرار تیره رنگ و تغییر بوی ادرار و ادرار قطره‌ای نیز ممکن است با سوزش ادرار همراه باشد.
علت سوزش ادرار کدام است؟
به‌طورکلی سوزش ادرار عارضه‌ای است که در پی ابتلا به برخی بیماری‌ها و عفونت‌ها در هر فردی می‌تواند رخ دهد. در بین زنان و مردان سوزش ادرار اتفاق میافتد ولی در زنان به دلیل کوتاه بودن پیشابراهه شایع‌تر است.
ابتلا به عفونت باکتریایی، قارچی و ویروسی، پروستاتیت، سرطان پروستات، سنگ کلیه، سنگ مثانه، ابتلا به بیماری‌های مقاربتی، استفاده از کاندوم و ژل‌های پیشگیری از بارداری، دهیدراته شدن، صدمه به مثانه و پیشابراهه، کهولت سن، استفاده از سوند و بسیاری عوامل دیگر نیز می‌تواند موجب سوزش ادراری شود.
تشخیص علت سوزش ادرار چگونه است؟
در ابتدا لازم به یادآوری است که تشخیص علت سوزش ادرار در بیمارستان و تحت نظر پزشک ممکن است و با حدس و گمان میسر نیست. معمولاً اولین گمان درباره سوزش ادرار، ابتلا به عفونت ادراری یا بیماری مقاربتی نظیر کلامیدیا و سوزاک (گونوره) است، بنابراین آزمایش ادرار اولین راه تشخیص است که از سوی پزشک تجویز می‌شود.
در ادامه اگر در نمونه ادرار عفونت باکتریایی، ویروسی و قارچی یا نشانه‌ای از بیماری مقاربتی مشاهده نشد، حدس بعدی ابتلا به سنگ کلیه یا سنگ مثانه است که در این رابطه پزشک عکس‌برداری ام‌آر‌آی یا اُلتراسوند از کلیه و مثانه را تجویز می‌کند. در این مرحله در مردها معمولاً عکس‌برداری از پروستات هم انجام می‌گیرد تا ابتلا یا عدم ابتلا به پروستاتیت هم در نظر گرفته شود.
اگر سوزش ادرار از ابتلا به عفونت‌های باکتریایی، ویروسی، قارچی، مقاربتی، داشتن سنگ کلیه، سنگ مثانه یا پروستاتیت نباشد. پزشک عکس‌برداری‌های دیگر مانند سی‌تی‌اسکن، کیستوسکوپی و … را پیشنهاد می‌کند.
علت‌های غیر رایج سوزش ادراری چیست؟
گاهی علت سوزش ادراری از عفونت‌های شایع، سنگ کلیه یا مثانه و یا عواملی مانند پروستاتیت نیست و از عوامل پیش و پا افتاده دیگر و یا آناتومی خاص بدن نشاءت می‌گیرد که در ادامه به برخی از آن‌ها اشاره شده است.
عفونت در بیضه‌ها
یکی از علل غیر شایع سوزش ادرار می‌تواند عفونت در بیضه‌ها یا در مجاری اپی‌دیدیم باشد که البته ممکن است در آزمایش ادرار مشخص شود و یا با عکس‌برداری از بیضه‌ها عفونت و التهاب مشاهده شود. معمولاً اینگونه عفونت‌ها با مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود؛ ولی به یاد داشته باشید که درمان باید زیر نظر پزشک صورت گیرد.
علائم سندروم پیش از قاعدگی
در خانم‌ها یکی از علت‌های غیر شایع سوزش ادراری را می‌توان پایین آمدن میزان هورمون استروژن پیش از عادت ماهانه دانست. در این صورت سوزش ادرار به یکی از نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی تبدیل می‌شود.
معمولاً اگر علت سوزش ادرار کاهش استروژن باشد، پس از پریود این حالت کاهش پیدا کرده و یا از بین می‌رود. بهترین راه برای درمان این عارضه مراجعه به پزشک زنان و شرح حالت پیش آمده است که معمولاً پزشک نیز دوز مشخصی از هورمون استروژن تجویز می‌کند.
شیمی درمانی
افراد تحت درمان شیمی درمان یا پرتو درمانی از عوارضی مانند سوزش ادرار رنج می‌برند که به دلیل مواد شیمیایی موجود در بدن آن‌ها است. این حالت پس از اتمام دوره شیمی درمانی برطرف می‌شود. برای بهتر شدن سوزش ادرار در زمان درمان، بهتر است مصرف مایعات را افزایش داده تا حجم ادرار بیشتر شود و سوزش و التهاب کاهش پیدا کند.
روش‌های پیشگیری از بارداری
برخی از روش‌های پیشگیری از بارداری مانند استفاده از کاندوم، ژل‌های اسپرم کش، ای‌یو‌‌دی‌های کار گذاشته در دهانه رحم و … ابتلا به سوزش ادرار را تشدید می‌کند. توصیه می‌شود از روش‌های دیگر پیشگیری از بارداری استفاده شود.
جراحات در اثر تصادف
گاهی نیز صدماتی به دستگاه دفع ادرار وارد می‌شود و یا به طور مادرزادی مشکلاتی در این بخش از بدن وجود دارد که عفونت ادراری مکرر را موجب می‌شود. گاهی ممکن است جراحی‌هایی برای برطرف کردن این نواقص پیشنهاد شود، ولی در کل در این شرایط درمان قطعی وجود ندارد و تنها با پیشگیری می‌توان از ابتلا به سوزش ادرار پیشگیری کرد.
قرار گرفتن در معرض پرتوهای زیان‌آور
یکی دیگر از علت‌های غیر شایع ابتلا به سوزش ادرار، قرار گرفتن در معرض پرتوهای زیان‌آور مانند پرتو ایکس است. گاهی ممکن است یک منطقه دارای معادن اورانیوم باشد و پرتوهای ساتع شده از این منابع اهالی یک منطقه را درگیر کند. گاهی نیز شرایط شغلی مانند اپراتور عکس‌برداری اشعه ایکس فرد را در معرض پرتوهای زیان‌بار قرار می‌دهد و می‌تواند افراد به سوزش ادرار و یا دیگر عارضه‌ها مبتلا کند.
علت سوزش ادرار از نظر طب سنتی
از نظر طب سنتی تجمع سودا در قسمت تحتانی بدن می‌تواند به شکل سوزش ادراری بروز کند، البته سوزش ادرار به خودی خود می‌تواند ناشی از صفرای زیاد باشد ولی سوزش ادرار در اثر سودای زیاد می‌تواند ناشی از سنگ کلیه یا سنگ مثانه باشد. سودا موجب غلیظ شدن اخلاط می‌شود و حرکت و جریان را در بدن کند می‌کند، کند شدن جریان خون در دستگاه دفع ادرار می‌تواند باعث بروز سنگ در مجاری و اعضای این دستگاه شود.
درمان طب سنتی برای سوزش ادرار، خوردن گس مزه‌ها (بهترین گس مزه‌ها سکنجبین با سرکه انگور است) برای کاهش سودا، ورزش کردن (به‌ویژه پیاده‌روی سریع، طوری که تعریق صورت گیرد)، نوشیدن آب جوشیده کمی سرد شده (آب در دمای ۳۰ تا ۴۰ درجه) و مصرف دوسین (سیاه‌دانه و عسل با نسبت یک به شش) هر شب به میزان یک قاشق چای خوری (دوسین دافع سودا است)، ترک سودازاها مانند چای سیاه، چای سبز، چای سفید، کشک، قره‌قروت، ترشک، ریواس، گشنیز، شاه توت، تمشک، آلبالو، انار ترش، بالنگ، تمرهندی، زالزالک، زغال اخته، زرشک، سنجد، غوره، گریپ‌فروت، کنار، نارنج، لیموعمانی، به ترش، لیموترش، سیب ترش، ارزن، باقالا خشک، برنج (آبکش)، جو، ذرت، عدس، گوشت بز، گاو، سیرابی، شیردان، قلوه، بلوط، شاهدانه، سماق، نشاسته، قهوه، سرکه و آبغوره است.
روش‌های خانگی برای پیشگیری از ابتلا به سوزش ادراری
در ادامه به نکاتی در رابطه با پیشگیری از سوزش ادرار در کسانی که سابقه سوزش ادرار مکرر دارند و روش‌های خانگی برای کاهش عارضه و درد پرداخته شده که با توجه به تجربه‌های شخصی جمع آوری شده است.
ادرار کردن پس از رابطه جنسی
یکی از عوامل شایع سوزش ادرار، عفونت باکتریایی است و این باکتری‌ها معمولاً از راه مقعد به پیشابراهه می‌رسند و این بخش را ملتهب می‌کنند. ازآنجایی‌که در هنگام رابطه جنسی ممکن است ورود باکتری‌های روده‌ای به پیشابراهه تسهیل شود، لذا توصیه می‌شود، نظافت و ادرار کردن پس از رابطه جنسی جدی گرفته شود.
پرهیز از حمام کردن در وان
یکی از راه‌های ابتلا به عفونت‌های ادراری استفاده از وان است. رسیدن باکتری‌های روده‌ای به پیشابراهه از طریق آب نیز ممکن است و این امر ممکن است با استفاده از وان نیز صورت گیرد.
عدم استفاده از استخرهای عمومی
با اینکه آب استخرهای عمومی مرتباً تصفیه می‌شود ولی احتمال ابتلا به عفونت‌های ادراری در فواصلی مانند تابستان که استفاده از استخرهای عمومی افزایش می‌یابد، بیشتر می‌شود.
عدم استفاده از صابون‌ها و دستمال‌های توالت معطر
یکی از راه‌های غیر مستقیم ابتلا به عفونت ادراری، ابتلا به عفونت قارچی واژن است. استفاده از صابون، شامپو و دستمال توالت معطر در برخی از خانم‌ها می‌تواند موجب عفونت قارچی واژن شود و ممکن است با پیشرفته شدن عفونت، ابتلا به عفونت ادراری و سوزش ادرار نیز به وجود بیاید. لذا با پرهیز از استفاده از وسایل بهداشتی معطر می‌توان از ابتلا به سوزش ادرار پیشگیری کرد.
نوشیدن آب و مایعات
گاهی نیز دهیتراته یا کم آب شدن بدن، می‌تواند موجب سوزش ادرار شود. در این شرایط دستگاه دفع ادرار از کلیه‌ها گرفته تا مثانه، میزراه و میزنای زیر فشار قرار بگیرند و در نتیجه سوزش در پیشابراهه و درد دیگر بخش‌های دستگاه دفع ادرار صورت گیرد. با نوشیدن آب و مایعات فراوان در طول روز به‌ویژه در فصل تابستان، قرار نگرفتن در معرض تابش شدید خورشید و استفاده از مواد غذایی پر آب می‌تواند به برطرف شدن این عارضه کمک کند.
استفاده از کیسه آب گرم
وقتی به سوزش ادرار مبتلا هستید و به پزشک مراجعه کرده‌اید. روش‌هایی مانند استفاده از کیسه آب گرم و نوشیدن مایعات فراوان، از جمله روش‌های خانگی اثرگذار هستند. قرار دادن کیسه آب گرم روی مثانه و یا نشستن روی کیسه آب گرم از جمله راه‌های کاهش درد و احساس سوزش است.
سخن آخر
در هنگام مواجهه با سوزش ادرار و دیگر علائم آزار دهنده دستگاه دفع ادرار، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا از سلامت خود اطمینان پیدا کنید. نگرانی و استرش در این زمینه می‌تواند موجب افزایش شدت علائم شود. بیشترین علت سوزش ادرار ابتلا به عفونت ادراری است که با مصرف آنتی‌بیوتیک قابل حل است. لذا خونسردی خود را حفظ کنید و موارد توصیه شده توسط پزشک را به صورت کامل اجرا کنید.
