آموزش رفتارهای خوب در جوامع سریع و فناوری محور امروزی، اهمیتی بیش از پیش دارد. یکی از مهم‌ترین وظایف والدین این است که به فرزندان کمک کنند تا مهارت‌های اجتماعی خود را پرورش دهند، به آنها نشان دهند ارتباط مودبانه با دیگران چگونه است، و به آنها بیاموزند با دیگران رفتار محترمانه داشته باشند. اگر به دنبال آموزش رفتارهای خوب به فرزندانتان هستید در این مقاله از کابان مگ با ما همراه باشد.
مهم‌ترین رفتارهایی که باید به فرزندان آموزش داد
برخی رفتارهایی که تمام کودکان باید آنها را بدانند. اگر در برخورد با یک دوست یا فامیل در خیابان فرزندتان پشت شما پنهان میشود، موارد نامبرده در ادامه برای شما جذاب خواهند بود.
به آنها آموزش دهید که از کلمات «لطفا» و «متشکرم» استفاده کنند
البته که این مورد یکی از مهم‌ترین پایه‌های رفتار خوب است. همانطور که بچه‌ها بزرگتر می‌شوند، والدین می‌توانند آنها را تشویق به نوشتن نامه‌های تشکر (با خودکار و کاغذ) کنند. نیازی به گفتن نیست که کودکان باید یاد بگیرند هنگام دریافت یک هدیه، چطور تشکر کنند؛ اما همچنین باید به آنها یاد دهیم از کسی که به آنها کمک یا خدمت می‌کند نیز تشکر کنند. برای مثال باید بدانند از پیشخدمت رستوران، یا از پدر و مادرشان وقتی در طول روز کاری برای آنها انجام می‌دهند، چطور تشکر کنند.
پسرخاله‌ها را فراموش نکنید. در اینجا منظور ما پسرخاله‌های «لطفا» و «متشکرم» هستند. پاتریشا راسی، نویسنده کتاب «آداب روزمره» می‌گوید: فراموش نکنید که به کودکان آموزش دهید از کلمات «آیا می‌تونم …؟»، «خوبم ممنون، شما حالتون چطوره؟» نیز استفاده کنند.
نحوه احوالپرسی مناسب با دیگران را تمرین کنید
یکی از مهم‌ترین مهارت‌هایی که می‌توانید به فرزندتان آموزش دهید، نحوه درست احوالپرسی با دیگران است. به فرزندتان بگویید که وقتی دیگران را می‌بیند، به چشم‌های آنها نگاه کند، و با آنها دست دهد. یکی از بهترین راه‌های تمرین این مهارت‌ها این است که سعی کنید در خانه نقش بازی کنید و این کارها را با هم انجام دهید.
فرزندتان را تشویق کنید که از کلمات «آقای …» یا «خانم …» استفاده کند. اگرچه استفاده از این القاب و نام خانوادگی افراد، ممکن است قدیمی به نظر برسد، اما مودبانه‌ترین روش برای کودکان این است که دیگران را به همین روش صدا بزنند.
با او مرور کنید که چطور باید تلفن را جواب دهد
به فرزندتان یاد دهید که هنگام جواب دادن تلفن ، به جای گفتن: «شما کی هستین؟» از جمله «لطفا خودتون رو معرفی کنید تا به مادرم بگم چه کسی تماس گرفت است؟» استفاده کنند. و برای امنیت بیشتر به فرزندتان بگویید که موقع جواب دادن تلفن، نام خانوادگی شما را تکرار نکند.
همچنین به فرزندتان یاد دهید که اگر کسی با شما کار دارد، در خانه داد نزند و شما را صدا نکند، بلکه پیش شما بیاید و بگوید که یک نفر پشت خط با شما کار دارد. اگر هنگام تماس تلفنی، شما در دسترس نیستید، به او یاد دهید که بگوید: «مادرمیا پدرم الان خونه نیست، اگه پیغامی دارین من می‌تونم بهش بگم» و به فرزندتان بگویید که آن پیغام را یادداشت کند، حتما آن را برای تماس‌گیرنده تکرار کند و حتما اسم تماس‌گیرنده را بنویسد.
حتما آداب تلفن همراه را برای او بازگو کنید
اگر فرزندتان تلفن همراه دارد، حتما به او بگویید که نباید سر میز غذا و یا سر سفره، تلفن همراه را بیاورد (در حقیقت شاید بهتر باشد استفاده از هرگونه وسیله الکترونیکی در سر میز غذا را ممنوع کرده و تلویزیون را هم خاموش کنید، تا بتوانید متمرکز بر غذا و صحبت با یکدیگر باشید). پیشنهاد میشود از فرزندتان بخواهید وقتی سر میز غذا حاضر میشود، تلفن همراهش را داخل یک سبد بگذارد.
به فرزندتان یادآوری کنید که با دیگران همانگونه صبحت کند که دوست دارد دیگران با او صحبت کنند. یعنی اون نباید از جملاتی مانند «خفه شو» استفاده کند، یا اینکه حتی اگر با طرف مقابلش مخالف است، نباید لحن بی‌ادبانه‌ای داشته باشد.
سعی کنید به کودک یاد دهید که برای صحبت کردن صبر کند تا نوبتش برسد
این مورد یکی از چیزهایی است که بیشتر کودکان، به خصوص بچه‌های کوچک‌تر با آن مشکل دارند. زیرا کودکان دوست دارند به محض اینکه چیزی به ذهن‌شان می‌رسد، سریع آن را بیان کنند. همچنین کودکان به طور طبیعی خود محور هستند و شاید بهتر باشد به آنها یادآوری کنیم که قبل از پریدن وسط حرف دیگران، صبر کنند تا حرف او تمام شود.
برای اینکه کودکان این عادت را یاد بگیرند، می‌توانید از یک تذکر تصویری مانند عروسک یا چوب حرف زدن، استفاده کنید. به این ترتیب که چوب دست هر کسی باشد، فقط او اجازه دارد صحبت کند، و اینگونه کودکان یاد می‌گیرند که صبر کنند تا نوبتشان برسد.
حتما تاکید کنید که موقع مسابقه و رقابت، باید مهربان باشند
به فرزندتان یاد دهید که هنگام بُرد، مغرورانه به دیگران نگاه نکند، و هنگام باخت تلاش کند که دیگران را تشویق کند. اخلاق ورزشی و پهلوانی اهمیت زیادی در زندگی کودک دارند، و وقتی در آینده باید با دیگران روی پروژه‌های بزرگ کار کند و کارهای دیگری را در خانه و محل کار انجام دهد، این مهارت‌ها برای او مفید هستند.
رفتارهای درست در قرارهای بازی را به فرزندتان آموزش دهید
به فرزندتان یادآوری کنید وقتی برای بازی به خانه دوستش می‌رود، باید از قوانین آنجا پیروی کند، و همیشه بعد از بازی، اتاق را به خوبی تمیز کند. حتما بررسی کنید که فرزندتان با صاحبخانه احوالپرسی کند، روی وسایل خانه نرود و وقت خوردن تنقلات، اول صبر کند که میزبان شروع کند.
همچنین تاکید کنید که در خانه دیگران با صدای آهسته صحبت کند. اگر کودک شما میزبان بازی است، بررسی کنید که حتما دوستش را در اولویت قرار دهد، مثلا از او بخواهید که بهترین صندلی را به دوستش دهد و اول از او پذیرایی کند.
رفتارهای درست در سر میز غذا را به کودک آموزش دهید
مهم نیست در یک روز تعطیل و با اعضای خانواده غذا می‌خورید یا یک شام معمولی در طول هفته است، در هر صورت فرزند شما باید بتواند با رفتار مناسبی سر میز غذا حاضر شود. آداب اولیه خوب مانند پر نکردن بیش از اندازه دهان، یا صبر کردن برای اینکه همه با هم شروع به غذا خوردن کنند که حتی کوچک‌ترین بچه‌ها نیز می‌توانند رعایت کنند. همانطور که بچه‌ها بزرگتر می‌شوند می‌توانند در چیدن یا جمع کردن میز نیز کمک کنند و در مکالمات سر میز غذا شرکت کنند.
آدابی که اغلب بچه‌ها آنها را نمی‌دانند
در اینجا به برخی از رفتارهایی اشاره می‌کنیم که اغلب بچه‌های امروزی آنها را انجام نمی‌دهند (همراه با مهارت‌هایی که مربوط به این رفتارها هستند) و همچنین می‌گوییم والدین چطور باید این رفتارها را به فرزندان خود القاء کنند و آموزش دهند.
به جای خیره شدن به صفحه تلفن همراه، با کسی که کنار آنها است، صحبت کنند
این رفتار در بزرگسالان و بچه‌ها بسیار رایج است و اصطلاحا به آن phubbing (استفاده مداوم از تلفن همراه و بی‌توجهی به اطرافیان) می‌گویند. امروزه اغلب کودکان از ابزارها و رسانه‌های فناوری استفاده می‌کنند و متاسفانه حتی در جمع دوستان یا دیگر بزرگسالان نیز همچنان با گوشی مشغول هستند.
احوالپرسی یا صحبت درست با افراد
امروزه بیشتر بچه‌ها پایه رفتاری درستی هنگام دیدار و صحبت با دیگران، ندارند. آداب مناسب به این معنی است که برای مثال وقتی با دیگران احوالپرسی یا صحبت می‌کنیم، به چشم‌های آنها نگاه کنیم، به حرف‌های آنها گوش کنیم، به سولات‌شان جواب دهیم و میان صحبت آنها نپریم؛ مهارت‌هایی که بسیاری از بچه‌ها امروزه ندارند.
استفاده از کلمات «متشکرم» و «لطفا»
یکی از حقایق تلخ امروز این است که متاسفانه بچه‌ها وقتی در محیط بیرون در رستوران یا جای دیگری هستند که کسی به آنها خدمت می‌کند، رفتار بی‌ادبانه‌ای ندارند. حتی باید به بچه‌های ۳ و ۴ ساله هرروز یادآوری کرد که تشکر کنند، اما متاسفانه آنچه که رایج است و شاهدش هستیم این است که اغلب بچه‌ها حتی بچه‌های نسبتا بزرگی که دیگر نباید به آنها این مسائل را یادآوری کرد این رفتارهای درست را ندارند.
باز کردن در و یا نگه داشتن در برای دیگران
هنگامی که فرزندتان ببیند دستان فردی پر از کیف است، آیا متوجه میشود که باید به طرف مقابل کمک کند یا در را برای او باز کند؟ اگر ببیند پیرمرد یا پیرزنی با یک کیف یا وسیله سنگین درگیر است، آیا به او پیشنهاد کمک می‌دهد؟ اگر پاسخ شما منفی است، پس وقت آن رسیده که این مسائل را به فرزندتان گوشزد کنید.
نوشتن نامه تشکر
با پیدایش و استفاده از ایمیل و پیامک، استفاده از این مورد بسیار کم شد؛ اگرچه فرستادن ایمیل و پیامک برای تشکر، خوب است اما در واقع وقت گذاشتن و تشکر بر روی کاغذ بابت یک لطف یا هدیه، بهتر و دلپذیرتر است.
والدین برای اصلاح و بهبود رفتارهای بچه‌ها، باید چکار کنند
در اینجا روش‌هایی را معرفی می‌کنیم که از طریق آنها می‌توانید فرزندتان را به سمت آداب و رفتارهای درست هدایت کنید تا به این ترتیب این ویژگی‌ها را یاد بگیرند یا تقویت کنند.
در حین شام صحبت کنید
شام‌های خانوادگی نه تنها برای رشد و سلامتی فرزندان مهم هستند. شام خوردن با خانواده با کاهش خطر چاقی، سالم خوری، بهبود مهارت‌های اجتماعی و عاطفی، عملکرد بهتر در مدرسه و … ارتباط دارد، همچنین فرصت خوبی برای این است که بچه‌ها یاد گیرند چطور با دیگران برخورد و صحبت کنند (مثلا به موقع گوش کنند، منتظر باشند تا نوبت صحبت به آنها برسد، محترمانه مخالفت کنند، و غیره).
از بچه‌ها بخواهید از «ممنونم» و «لطفا» زیاد استفاده کنند
فرقی نمی‌کند در خانه هستید یا به رستوران رفته‌اید، سعی کنید فرزندتان را عادت دهید که وقتی غذا را جلوی او می‌گذارند، به او کمک می‌کنند، به او هدیه می‌دهند، و یا کار دیگری برای او انجام می‌دهد، تشکر کند. به فرزندتان یاد دهید که همیشه با خدمتکارهای رستوران، راننده تاکسی، و هرکس دیگری که به او خدمت می‌کند، رفتار محترمانه‌ای داشته باشد.
از آنها بخواهید که کارت تشکر بنویسند
یک کارت تشکر مناسب، به خوبی نشان می‌دهد که چرا فرزندتان برای یک هدیه یا لطف خاصی تشکر می‌کند و باید شامل قدردانی از آن هدیه خاص باشد.
تلویزیون را خاموش کنید
کارشناس‌های تلویزیونی مدام در حال بحث با یکدیگر و یا توهین هستند، همچنین مدام شاهد رفتارهای گستاخانه در برنامه‌های کودک هستیم. کاهش زمان تماشای تلویزیون یک ایده آل است؛ تحقیقات نشان داده‌اند که کاهش زمان تلویزیون تماشا کردن، باعث افزایش سلامت، نمرات و رفتار کودکان میشود و منافع بسیار دیگری هم برای او دارد.
حتما وقت بگذارید و چند قسمت از برنامه تلویزیونی مورد علاقه فرزندتان را ببینید، قطعا از حاضرجوابی و بی‌ادبی شخصیت‌های برنامه نسبت به یکدیگر، شوکه خواهید شد، همچنین این برنامه‌ها شامل خشونت‌های زیادی هستند (حتی برنامه‌های در محدوده سنی مناسب بچه‌ها).
به آنها نشان دهید که چطور باید ایمیل‌ها و پیام‌های مودبانه بنویسند
فرزند شما هرچه بزرگتر میشود، استفاده او از ایمیل هم بیشتر میشود. برخی اصول پایه را با فرزندتان مرور کنید، برای مثال درباره نحوه احوالپرسی مناسب در ایمیل، چگونگی نوشتن متن‌های مودبانه و واضح، و چگونگی تمام کردن ایمیل با «احتراما»، یا «ارادتمند شما»، یا «با آرزوی بهترین‌ها» با او صحبت کنید.
اگر فرزند مدرسه‌ای شما اجازه دسترسی به شبکه‌های اجتماعی را دارد، حتما بررسی کنید که نظرات بی‌ادبانه ارسال نکند. سعی کنید به گونه‌ای میزان استفاده او از تلفن همراه و دیگر لوازم الکترونیک را کاهش دهید. فواید زیادی برای کاهش زمان استفاده از تلفن همراه و رایانه وجود دارد و یاد گرفتن رفتارهای درست فقط یکی از این فواید است.
به او اهمیت دادن و همدردی را آموزش دهید
سعی کنید فرزندتان را عادت دهید به اطرافش توجه کند و ببیند آیا کسی کمک لازم دارد یا نه ( برای مثال کسی که وسایل سنگین زیادی دارد و یا نمی‌تواند در را باز کند). به او یاد دهید که فراتر از نیازهای خود فکر کند و به این فکر کند که خودش چطور می‌تواند به دیگران کمک کند.
یک الگوی خوب باشید
قطعا فرزندتان با دیدن شما، چیزهای زیادی را یاد می‌گیرد، بنابراین به خوبی رفتارهای خودتان را زیر نظر داشته باشید. وقتی کسی برای شما کاری انجام می‌دهد، تشکر می‌کنید؟ آیا با فرزندتان و دیگر افراد، مودبانه صحبت می‌کنید؟ آیا با اعضای خانواده، دوستان، و حتی غریبه‌ها، با احترام و ادب برخورد می‌کنید؟ حتما رفتارهای خود را ارزیابی کنید و در صورت نیاز، برخی موارد را اصلاح کنید یا انجام دهید تا به این ترتیب فرزندتان بتواند از شما به عنوان یک الگو استفاده کند و از شما یا بگیرد که چطور باید با دیگران برخورد کند.
سخن آخر
به یاد داشته باشید که این شما هستید که استانداردها را تعیین می‌کنید. اگر سر میز شام در حال پیامک دادن هستید و یا بی‌ادبانه با دیگران صحبت می‌کنید، فرزند شما نیز این رفتارها را یاد می‌گیرد و استفاده می‌کند. اگر می‌خواهید فرزندتان رفتارهای درست و خوبی داشته باشد، اولین کاری که باید انجام دهید این است که رفتارهای خودتان را بررسی کنید و خودتان رفتارهای درست و مناسبی داشته باشید.
