کودک شما ممکن است وقتی هنوز در رحم شما است، شروع به مکیدن انگشت شست یا یک انگشت دیگر کند که احتمالاً در هفته ۳۰ بارداری رخ خواهد داد. نوزادان و بچه‌های کوچک ممکن است برای آرام شدن و خواب رفتن، انگشت شست خود را بمکند و این کاملاً طبیعی است. خوردن دست یا انگشت شست توسط نوزاد و کودکان چندین علت و دلیل می‌تواند داشته باشند. در این مقاله از کابان مگ به بررسی این دلایل و همچنین درمان و ارائه حلی برای جلوگیری از انگشت خوردن نوزادان هستیم.
خوردن انگشت دست در نوزاد
عادت کردن کودک و نوزاد شما به انگشت مکیدن، عادت خطرناکی نیست، اما ممکن است شما ترجیح بدهید که فرزندتان با چیز دیگری آرام شود (چیزی که ترک کردن آن راحت‌تر از ترک انگشت مکیدن باشد). انگشت مکیدن در دوره نوزادی، معمولاً خود به خود از بین می‌رود؛ اما بچه‌های بزرگ‌تر ممکن است آن را با یک عادت دیگر مانند ناخن جویدن، جایگزین کنند.
اگر مکیدن انگشت شست به عنوان یک مهارت مقابله‌ای استفاده می‌شود، به احتمال زیاد کودک بین ۲ تا ۴ سالگی، این عادت را کنار می‌گذارد و یک روش دیگر را جایگزین آن خواهد کرد. اگر عادت به مکیدن شست و پستانک تا سن پیش‌دبستانی ادامه پیدا کند، ممکن است به یک مسئله جدی تبدیل شود. چنانچه کودک به صورت طبیعی و خود به خود این عادت را کنار نگذارد، این مسئله ممکن است منجر به مشکلات جدی دهانی و کلامی در او شود.
معمولاً وقتی بچه شروع به مدرسه رفتن کند، فشار همسالان سبب خواهد شد که کودک این عادت را کنار بگذارد، اما خوشبختانه عادت به مکیدن انگشت شست، اغلب به طور ناخودآگاه و زودتر از سن مدرسه، از بین می‌رود (بین ۲ و ۴ سالگی).
عوارض خوردن و مکیدن انگشت دست نوزاد چیست؟
خوردن دست اگرچه اغلب بی خطر خواهد بود اما شرایطی می‌توان به وجود آید که آسیب‌هایی را به کودک شما وارد کند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها اشاره شده است.
مشکلات دندانی ناشی از مکیدن انگشت شست
مکیدن شست و انگشت می‌توانند در سن ۲ سالگی عوارض داشته باشد و بر دهان و فک کودک تاثیر بگذارند. عمل مکیدن باعث فشار بر روی بافت نرم سقف دهان و کناره‌های فک بالا می‌شود. این فشار می‌تواند باعث نازک شدن فک بالا شود که به این سبب وقتی دهان بسته شود، دندان‌ها به درستی روی هم قرار نخواهند گرفت. اگر کودک بعد از افتادن دندان‌های شیری و قبل از رشد دندان‌های دائمی، همچنان شستش را بمکد، ممکن است دچار مشکل «دندان خرگوشی» شود.
ارتودنسی یک فرایند پر هزینه و گران برای درمان این مسئله است. البته اگر کودک قبل از در آمدن دندان‌های دائمی (معمولاً حدود ۶ سالگی)، دیگر انگشتش را نمکد، تغییراتی که در دهان و دندان‌ها به وجود می‌آیند، معمولاً به خودی خود این مشکل را رفع می‌کنند و دیگر نیازی به ارتودنسی نخواهد بود.
شدت مشکلات ناشی از عادت انگشت مکیدن بستگی به شدت مکیدن شست دارد. اگر کودک فقط انگشتش را در دهان می‌گذارد و آن را نمی‌مکد، مشکلات کمتری به وجود خواهد آمد.
بچه‌هایی که انگشت خود را به شدت می‌مکند (در حدی که وقتی انگشتش را بیرون می‌آورد، صدای پاپ می‌شنوید)، احتمالاً هنگام رشد دندان‌ها، دچار مشکلات بیشتری در دهان و دندان خواهند بود، اما کودکانی که فقط انگشت‌شان را در دهان می‌گذارند و یا اینکه به آرامی آن را می‌مکند، دچار مشکلات کمتری خواهند بود.
دقت کنید که فرزندتان چگونه انگشت شستش را می‌مکد. اگر این کار را با شدت انجام می‌دهد، سعی کنید کاری کنید که این عادت را کنار بگذارد.
نتایج یک مقاله در سال ۲۰۱۶ که در ژورنال مشکلات دندانی کودکان (Pediatric Dental Journal) چاپ شد، حاکی از آن بود که مکیدن انگشت شست یا انگشتان دیگر به گونه‌ای که روی انگشت سفت شود و پینه ببندد، منجر به «بد جفتی دندان‌ها» در کودک خواهد شد –قرار نگرفتن درست دندان‌ها روی هم وقتی که فک‌ها روی هم قرار می‌گیرند و دهان بسته می‌شود.
دندان‌پزشکان دریافتند نوزادان و کودکان پیش‌دبستانی که انگشت شست یا انگشت دیگری را آن‌چنان شدید می‌مکند که روی انگشت پینه می‌بندد، اغلب دچار مشکلات دندانی و فک خواهند شد. البته همین مقاله عنوان کرد که اگر کودک عادت به مکیدن شست را تا ۴ سالگی کنار بگذارد، هر گونه مشکل دندانی و دهانی او معمولاً خود به خود حل خواهد شد.
چنانچه کودک شما عادت به مکیدن شست یا انگشتانش دارد، باید حتماً آن را به دکتر یا دندان‌پزشک او اطلاع دهید. شناسایی سریع‌تر مشکل، به حل سریع‌تر آن کمک می‌کند.
اگرچه گفته می‌شود مکیدن انگشت شست و لکنت زبان با هم ارتباط دارند، اما هنوز دقیقاً مشخص نیست که آیا مکیدن انگشت شست مستقیماً باعث لکنت زبان می‌شود یا نه. در واقع برخی از لکنت‌ها در گروه سنی کودکانی که معمولاً انگشت شست را می‌مکند، رایج هستند (کودکان حدود ۲ سال).
درمان خوردن انگشت دست در کودکان چیست؟
می‌دانید که نهایتاً فقط کودک شماست که باید اراده کند و مکیدن انگشت شست را کنار بگذارد. گفته می‌شود چندین کار هستند که والدین می‌توانند برای تشویق کودک به ترک این عادت انجام دهند. راهکارهایی نیز در این رابطه وجود دارند که والدین می‌توانند از آن‌ها کمک بگیرند.
خونسرد باشید
از اه های درمان و جلوگیری از انگشت خوردن نوزاد این است که خونسردی خود را حفظ کنید. فریاد زدن بر سر کودک و فشار آوردن به او برای ترک این عادت، بی‌فایده است. اگرچه ممکن است نگران آسیب‌های احتمالی باشید که کودک با مکیدن شست به دهان و دندان‌هایش وارد می‌کند و میکروب‌هایی که وارد بدنش می‌شوند، اما آشفتگی و ناراحتی از کودک، منجر به همکاری کودک برای ترک این عادت، نخواهد شد.
یک سرگرمی یا حواس‌پرتی برای او ایجاد کنید
وقتی می‌بینید که فرزندتان در حال مکیدن انگشت شستش است، حتماً از او بخواهید کار دیگری با دست‌هایش انجام دهد (مثلاً از او بخواهید یک توپ ضد استرس را فشار دهد). البته اگر کودک شما مکیدن انگشت شست را برای غلبه بر عصبانیت انجام می‌دهد، به آسانی قادر نخواهید که حواس او را پرت کنید یا او را وادار به انجام کار دیگری کنید. در این مرحله شما باید منبع استرس و آشفتگی او را شناسایی کنید.
اگر وقتی حوصله‌اش سر می‌رود، شروع به مکیدن شست می‌کند، او را به رنگ‌آمیزی، توپ بازی، یا رنگ کردن با رنگ انگشتی، یا هر چیزی که او را مجبور به استفاده کردن از دست‌هایش کند، تشویق کنید.
او را با هدایا و جایزه تشویق کنید
تشویق کردن فرزندتان به نخوردن از دیگر راه های درمان مکیدن انگشت و دست است. به جای آنکه مدام به کودک بگویید که الآن در حال مکیدن انگشتش است و توجه او را به این رفتارش جلب کنید، سعی کنید وقتی در حال مکیدن انگشت شست نیست، او را تشویق و تحسین کنید. درواقع باید تلاش کنید توجه او را به رفتار دلخواه و مورد نظرتان جلب کنید- نه رفتار نادرست و اشتباه.
هر وقت می‌بینید که کودک به خواست و اراده خود، انگشتش را از دهان در می‌آورد، به شدت او را تشویق کنید؛ مثلاً بگویید: «دمت گرم که یادت اومد باید انگشت شستت رو از دهانت در بیاری»، یا «حواسم هست که سعی می‌کنی اسباب‌بازیهات رو توی دستات بگیری و دستات رو توی دهانت نکنی، آفرین بهت».
شما نباید به مکیدن انگشت شست، بیش از اندازه توجه کنید و واکنش نشان دهید (چون این کار ممکن است باعث شود کودکتان به این کار ادامه دهد یا اینکه این کار را به خاطر جلب توجه شما انجام دهد)؛ اما اگر کودکتان از اینکه دارد انگشتش را می‌مکد اصلاً آگاه نیست، شاید بهتر باشد یکی دو بار به او گوشزد کنید.
مهارت‌های مقابله‌ای جدیدی به او آموزش دهید
کودک شما ممکن است برای غلبه بر احساساتی مانند ترس، عصبانیت، غم، یا بی‌حوصلگی، انگشت شستش را بمکد. در این مواقع بهتر است راه‌های جدیدی برای کنار آمدن با احساسات ناراحت‌کننده و غلبه بر آن‌ها، به او آموزش دهید.
استفاده از دارو و انجام تمرینات تنفسی، گوش کردن به موسیقی، یا انجام حرکات ساده کودکانه و مناسب یوگا نیز می‌توانند به کودک کمک کنند که احساس بهتری پیدا کند و می‌توانند جایگزین مکیدن انگشت، برای غلبه بر احساسات منفی باشند.
برای درمان انگشت خوردن نوزاد جایزه بدهید
تشویق‌های مثبت می‌توانند انگیزه کودک شما برای ترک عادت به خوردن و مکیدن انگشت شست را بیشتر کنند. یک جدول تشویق بکشید و در طول روز، هر وقت انگشت شستش را از دهان بیرون می‌آورد، داخل جدول به او یک برچسب بدهید.
چون نمی‌توانید تمام ۲۴ ساعت روز به کودک خیره شوید و او را زیر نظر بگیرید، می‌توانید بگویید: «الآن هم بهت برچسب می‌دم، چون امروز که داشتی فلان بازی رو می‌کردی، انگشت شستت رو توی دهانت نکردی». اگر برای متعهد کردن او به ترک این کار، به چیزی بیش از برچسب نیاز دارید، سعی کنید جایزه بزرگ‌تری پیشنهاد دهید؛ مثلاً بگویید: «اگه بتونی پنج‌تا برچسب بگیری، اونوقت می‌ریم پارک و بازی می‌کنیم».
لاک تلخ و سرکه و فلفل برای درمان خوردن انگشت
حتماً شما هم داستان‌های زیادی شنیده‌اید از مادرانی که وقتی از تمامی روش‌ها ناامید می‌شوند، روی انگشت کودک‌شان فلفل می‌پاشند یا سس تند می‌ریزند تا به این ترتیب کودک‌شان عادت به مکیدن انگشت شست را ترک کند. البته که اقدامات سخت‌گیرانه، گزینه‌های خوبی نیستند و ممکن است باعث ناراحتی کودک شوند.
همچنین به یاد داشته باشید کودک شما ممکن است از این عادت برای غلبه بر احساسات ناراحت‌کننده استفاده کند و شما نباید این عادت مقابله‌ای را از او بگیرید تا زمانی که خودش آماده این کار باشد. برای مثال می‌توانید کمی سرکه روی انگشت شست کودک بریزید تا طعم متفاوتی داشته باشد و در عین حال می‌دانید که برای او مضر یا خطرناک نیست.
سخن آخر
اگر فرزندتان هنوز نوزاد است، بهترین کار این است که صبور باشید. اگرچه دیدن اینکه کودکتان انگشت کثیفش را مدام در دهان می‌گذارد، خیلی خسته‌کننده و چندش‌آور است اما به یاد داشته باشید که به احتمال زیاد، خود کودک هر وقت که آمادگی آن را داشته باشد، این عادت را کنار خواهد گذاشت.
قطعاً وقتی تلاش می‌کنید که کودکتان عادت به مکیدن انگشتش را کنار بگذارد و او هیچ پاسخ مثبتی به تلاش‌های شما نمی‌دهید، مضطرب خواهید شد. به یاد داشته باشید هیچ راهکاری نیست که برای تمام کودکان مؤثر باشد.
پس برای درمان انگشت خوردن نوزاد و کودک باید صبور باشید و در کنار فرزندتان تلاش کنید که بتواند آماده کنار گذاشتن این عادت شود و هم‌زمان یک روش مقابله‌ای جدید را به او آموزش دهید. اگر فرزندتان ۵ ساله و یا بزرگ‌تر است و همچنان انگشت شستش را می‌مکد، برای هر اقدامی حتماً با پزشک کودکان یا دندان‌پزشک کودکان مشورت کنید.
