رنگ مو امروزه در دنیایی که مد به یکی از مهم‌ترین موضوعات بسیاری از جوامع تبدیل شده است بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا کرده است. این روزها خانم‌ها که چه عرض کنیم، بسیاری از آقایان هم به صورت‌های مختلف موهای خود را رنگ میکنند و هیچ گونه اطلاعی در خصوص انواع رنگ مو و خطرات ناشی از آن ندارند. در این مقاله از کابان مگ قصد داریم که به بررسی انواع رنگ مو و مهم‌ترین خطرات و مضرات آن‌ها از جمله سرطان، حساسیت و بارداری بپردازیم.
انواع رنگ مو
رنگ‌های مو علاوه بر رنگ بر اساس شدت یا قدرتی که دارند به چند دسته شاخص تقسیم‌بندی می‌شوند که هر یک از این انواع اثرات و عوارض مخرب خود را بر بدن دارند. در ادامه بیشتر به آن‌ها پرداخته شده است.
رنگ موی دائم
این نوع رنگ به ساقه مو نفوذ می‌کند و به پوست سر می‌رسد. از اهیمن رو بیشتری عوارض و خطرات مخرب ممکن را روی بدن و سلامتی شما دارد. این نوع رنگ مو باید حداقل هر ۱۲ هفته ریشه گیری شود. در اغلب رنگ‌های دائمی از آمونیاک برای نفوذ به پوسته سر و افزایش اسیدیته استفاده شده است.
اغلب برندهای معروف مانند اورئال و گارنیه همین نوع رنگ مو را تولید میکنند و ۸۰ درصد مشتریان از این رنگ‌ها استفاده میکنند. این رنگ‌ها سبب تغییرات شیمیایی پایدار در پوست سر می‌شوند. رنگ‌های دائمی دارای ترکیبی از مواد شیمیایی هستند (هرچه رنگ تیره‌تر باشد، تمرکز موادی که ممکن است موجب سرطان شوند هم بیشتر می‌شود). برخی از این مواد شامل موارد زیر می‌شوند.
- پارافنیل دی آمین (PPD) می‌تواند تغییر رنگ فوق‌العاده‌ای ایجاد کند برای مثال رنگ بلوند را به گندمی و تیره تغییر می‌دهد اما بر اساس گزارش سازمان غذا و دارو که بر رنگ‌های شیمیایی مو نظارت دارد، این ماده سبب سرطان در حیوانات شده است. خانم دکتر مانوئل گاگو دومینگز، استادیار دانشکده پزشکی کِک و مرکز جامع سرطان نوریس در لس‌آنجلس توصیه می‌کند: «خانم‌هایی که نگران هستند مبادا به خاطر رنگ کردن مو، سرطان بگیرند، بایستی استفاده مداوم از رنگ موهای دائمی را کاهش دهند و یا این که از رنگ‌های غیرشیمیایی و یا طبیعی (فاقد پارافنیل دی آمین) استفاده کنند.»
- قطران زغال‌سنگ، دارای مواد شیمیایی است که رنگ‌های با دوام‌تری نسبت به رنگ‌های گیاهی و طبیعی ایجاد می‌کند. بر اساس سازمان غذا و دارو این ماده نیز در آزمایشگاه‌ها سبب سرطان در حیوانات شد. به همین دلیل محصولاتی که قطران زغال‌سنگ دارند، باید دارای هشداری مبنی بر این موارد باشند: این ماده ممکن است حساسیت پوستی ایجاد کند، مصرف‌کنندگان بایستی قبل از استفاده مقداری از آن را بر روی پوست تست کنند، مصرف‌کنندگان باید بر طبق دستورالعمل‌ها پیش بروند و همچنین از این رنگ نباید برای مژه‌ها یا ابروها استفاده کرد؛ زیرا ممکن است منجر به کوری شود.
- هیدروژن پر اکسید، یک ماده اولیه مهم در رنگ موهای دائمی است که در واقع رنگ طبیعی مو را از بین می‌برد و آن را برای یک طیف رنگی جدید آماده می‌کند. پر اکسید به مو آسیب می‌رساند و بوی گوگرد آن ممکن است باعث سوزش چشم‌ها شود.
- آمونیاک سبب می‌شود دوام رنگ مو افزایش پیدا کند، اما مقدار زیاد آن می‌تواند باعث التهاب پوست شود. بیشتر محصولات گران خانگی مانند اورئال و گارنیه آمونیاک ندارند.
رنگ موهای نیمه دائم
این نوع رنگ‌های مو ساقه سخت مو را میپوشانند و تا حدی به پوست سر نفوذ میکنند. از این رو نسبت به نوع قبلی از خطر کمتری برخوردار هستند.
رنگ موی موقت
این نوع از رنگ مو در مقایسه با انواع قبلی عارض و خطرات مخرب کمتری باری سلامتی بدن دارد. این نوع رنگ‌ها به پوست سر نفوذ نمی‌کنند و باید هر چند هفته ریشه گیری شوند.
رنگ موی دکلره
این نوع از رنگ مو هم در صورت تماس با پوست اثرات و عوارض مخرب زیادی خواهد داشت. از این رنگ برای روشن کردن مو و تبدیل رنگ موهای تیره مانند مشکی و قهوه‌ای به رنگ‌های روشن‌تر مانند بلوند یا قرمز استفاده می‌شود.
رنگ‌های بدون آمونیاک
این نوع رنگ‌ها نیز نیمه دائم هستند. این نوع رنگ موها آمونیاک ندارند، اما دارای هیدروژن پر اکسید، رنگ‌های پارا و رزورسینول هستند. این رنگ‌ها ملایم‌تر هستند.
رنگ کردن مو و پسوریازیس
رنگ کردن مو برای کسانی که پوست سر آن‌ها پسوریازیس دارد، ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلاتی شود و اثرات مخرب زیادی در پی داشته باشد. البته به کارگیری برخی نکات پیش از رنگ کردن، در حین رنگ کردن و پس از رنگ کردن مو، می‌تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند.
حداقل نیمی از افراد مبتلا، در قسمت پوست سر نیز پسوریازیس دارند. در صورت تشدید علائم بیماری، پوست سر بسیار حساس می‌شود؛ اما بر اساس موسسه ملی پسوریازیس در ایالات‌متحده، ابتلا به پسوریازیس مانع از رنگ کردن موها نمی‌شود. در واقع کسانی که مبتلا به پسوریازیس هستند تنها باید برخی از نکات را به ذهن سپرده و از قبل برنامه‌ریزی کنند. در این مقاله یاد می‌گیریم چگونه افراد مبتلا به پسوریازیس می‌توانند بدون وخیمتر کردن شرایط پوست سر، موهای خود را رنگ کنند. همچنین نکاتی برای مراقبت از مو عنوان می‌کنیم که مانع از تشدید علائم می‌شوند.
آیا فرد مبتلا به پسوریازیس می‌تواند موهای خود را رنگ کند؟
بله اما پیش از انجام آن باید برخی چیزها را در نظر گرفت. رنگ‌های مو همیشه به پوست سر آسیب نمی‌رسانند و یا باعث تشدید علائم نمی‌شوند. پسوریازیس بر پوست سر بیش از مو اثر می‌گذارد. افراد مبتلا به پسوریازیس هم با کمی آمادگی می‌توانند موهای خود را به هر رنگ و سبکی که دوست دارند، در بیاورند. البته مواد شیمیایی موجود در برخی رنگ‌ها باعث التهاب پوست سر می‌شود.
رنگ‌ها ممکن است دارای ترکیبات شیمیایی مختلف و فرمول‌های مختلفی باشند و پسوریازیس هم انواع مختلفی دارد، به همین دلیل نمی‌توان به طور دقیق واکنش بدن هر فرد را پیش‌بینی کرد. البته که ابتلا به پسوریازیس شدید، می‌تواند احتمال واکنش‌های منفی به رنگ را افزایش دهد. در صورت امکان پیش از رنگ کردن، برای مدتی صبر کنید تا دوره وخامت پسوریازیس بگذرد. البته حتی با وجود پسوریازیس هم می‌توان موها را به درستی در خانه یا آرایشگاه رنگ کرد.
عوارض و اثرات مخرب رنگ کردن مو
رنگ کردن مو کاملاً بر پایه واکنش‌های شیمیایی است و فرایند آن در واقع واکنشی است که بین رنگدانه‌های مو، رنگدانه‌های رنگ، پر اکسید و آمونیاک اتفاق می‌افتد. با آزمایشات انجام شده روی مواد شیمیایی رنگ‌ها، ما همگی پذیرفته‌ایم که اغلب رنگ موها خوب نیستند. در زیر به برخی از دلایل آن اشاره می‌کنیم:
از بین رفتن درخشندگی و ریزش مو
اغلب رنگ‌های دائم دارای آمونیاک (یا مواد شیمیایی مشابه آن) و پر اکسید هستند (منبع). آمونیاک به ساقه موی شما نفوذ می‌کند و پر اکسید رنگدانه‌های طبیعی موجود در موهای شما را خنثی می‌کند (یا به عبارت دیگر پاک می‌کند) و رنگ مو را از بین می‌برد. فرایند سست کردن لایه مو که برای نفوذ به ریشه مو و از بین بردن رنگدانه‌های طبیعی آن انجام می‌شود، قطعاً به مو آسیب می‌زند.
رنگ کردن بیش از اندازه موها با این مواد شیمیایی، باعث می‌شود درخشندگی مو از بین برود، به راحتی شکسته شود و در برخی موارد شدید ممکن است در اثر شستن، دچار ریزش شود. اگرچه موهای آسیب‌دیده را تا اندازه‌ای می‌توان با مراقبت‌های درمانی احیا کرد، اما تنها راه قطعی برای آسودگی از آسیب‌های حاصل از رنگ کردن‌های مکرر، این است که موهای خود را از ته کوتاه کنید.
حساسیت از اثرات مخرب رنگ مو
متأسفانه استفاده از رنگ موهایی که منجر به واکنش‌های حساسیت‌زا می‌شوند، نسبتاً رایج است و دلیل حساسیتزایی این است که رنگ‌های دائمی دارای پارا فنیل دی آمین یک ماده معروف حساسیت‌زا هستند (منبع).
کسانی که التهابات پوستی واگیر دارند، بیشتر از دیگران به خاطر وجود پارافنیل دی آمین و مواد شیمیایی دیگر موجود در رنگ‌ها، مستعد این حساسیت‌ها هستند. کسانی که بیماری‌های پوستی مانند اگزما و پسوریازیس دارند، باید از رنگ کردن موهای خود با مواد شیمیایی خودداری کنند. در مواردی که فرد مبتلا به قارچ باشد، رنگ‌های دائم می‌توانند باعث خارش و التهاب پوستی، قرمزی یا ورم پوست سر و یا دیگر مناطق حساس مانند گردن و صورت شوند.
مسئله دیگری که باید هنگام استفاده از این رنگ‌ها در ذهن داشت این است که حتی اگر در گذشته به این رنگ‌ها حساسیت نداشته‌اید، این بدان معنی نیست که در آینده هم هیچ حساسیتی نخواهید داشت. هرچه بیشتر موهای خود را رنگ کنید، احتمال واکنش‌های منفی به این رنگ‌ها بیشتر می‌شود.
اثرات مخرب رنگ مو در بارداری
تحقیقات در این رابطه به نتیجه واحدی نرسیده‌اند. اگرچه نتایج برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که مقدار کمی از مواد شیمیایی رنگ‌ها توسط بدن جذب می‌شوند، با این حال ممکن است رنگ‌ها هیچ تأثیری بر باروری یا بارداری نداشته باشند.
به‌هرحال از آنجا که تحقیقات برخی از خطرات احتمالی را مربوط به رنگ کردن‌های طولانی مدت و مکرر مو می‌دانند، پس اگر قصد بارداری دارید و یا باردار هستید، بهتر است از رنگ کردن موهای خود اجتناب کنید (منبع).
هزینه‌های حفظ و ترمیم
اگرچه این مورد یک اثر جانبی محسوب نمی‌شود، اما برای برخی اهمیت دارد. بسیاری از مردم نمی‌دانند چه میزان وقت و هزینه باید برای ترمیم موی رنگ‌شده صرف کرد. این فرایند تبدیل به یک مسئولیت بلند مدت می‌شود و شما بایستی به خاطر آن هر ماه به آرایشگاه بروید و این کار قطعاً برای موهای شما خوب نیست.
پس از آن مجبور خواهید بود محصولاتی را که مخصوص موهای رنگ‌شده هستند، خریداری کنید. برای برخی از مدل‌ها مجبور هستید به طور منظم موها را ریشه گیری کنید و به طور کلی موهایتان به مراقبت بیشتری نیاز خواهند داشت. موهای رنگ‌شده بسیار آسیب‌پذیر هستند و به زمان، صبوری و مراقبت‌های زیادی نیاز دارند. اگر این مراقبت‌ها را انجام ندهید، آنگاه موهای شما دیگر براق، درخشنده و سالم نخواهند بود.
ورم پوست سر و صورت
اگر هنگام رنگ کردن موها، به اندازه کافی دقت نکنید ممکن است مواد شیمیایی با جای حساسی از پوست صورت تماس پیدا کنند. در برخی موارد وقتی مواد شیمیایی رنگ با چشم‌ها تماس پیدا میکنند، ممکن است باعث قرمزی و ورم چشم شوند (منبع). در موارد دیگر ممکن است باعث التهاب و یا دردهای شدید شوند.
آسم از اثرات مخرب رنگ مو
آسم یکی از علائمی است که در صورت حساسیت شدید به رنگ مو به وجود می‌آید (منبع). تنفس پیوسته مواد شیمیایی موجود در رنگ‌ها، می‌تواند منجر به سرفه، خس خس، التهاب شش‌ها، گلودرد و تنگی نفس شود.
سرطان و رنگ کردن مو
وقتی رنگ‌های دائمی مو برای اولین بار تولید شدند، دارای ترکیبات سرطانزا بودند. اگرچه فرمول‌های ساخت رنگ عوض شدند و مواد جدیدی جایگزین مواد سرطانزا شدند، اما این مبحث که آیا این رنگ‌ها می‌توانند باعث سرطان شوند یا نه ناتمام مانده است (منبع). در نتیجه تحقیقات و آزمایش‌های علمی بیشتری نیاز است تا بتوان ارتباط دقیقی بین استفاده از رنگ‌های دائمی مو و سرطان پیدا کرد.
آیا رنگ کردن مو باعث سرطان می‌شود؟
انواع مختلفی از محصولات برای رنگ کردن موهای سفید موجود هستند. رنگ‌های موقت به آسانی شسته می‌شوند، زیرا این نوع رنگ‌ها جذب لایه بیرونی، کوتیکول مو یا ساقه مو نمی‌شوند. رنگ‌های نیمه دائم به پوست نفوذ میکنند و تا ۶ الی ۱۰ بار حمام، دوام دارند. رنگ‌های دائمی بیش از دو مورد دیگر مشهور هستند و ۸۰ درصد مشتریان، این رنگ‌ها را خریداری میکنند. این رنگ‌ها با ایجاد مولکول‌های رنگی در داخل ساقه مو، بیش از رنگ‌های دیگر دوام دارند.
در نیمه دهه ۱۹۷۰ برخی تحقیقات حاکی از آن بودند که عناصر موجود در رنگ‌های دائم دارای برخی آمین‌های معطر هستند که باعث سرطان در حیوانات شده‌اند. در نتیجه تا سال ۱۹۸۰ بیشتر سازندگان این گونه مواد را از رنگ‌ها حذف کردند، بنابراین چکیده مقالات سلامت مربوط به سازمان غذا و داروی ایالات متحده و موسسه ملی سرطان، خطراتی در ارتباط با استفاده از این رنگ‌ها را پیش از آن سال یا بعد از آن سال عنوان میکنند.
متأسفانه از آن پس مطالعات بسیار کمی انجام شده که بتواند به طور قطعی ارتباط بین سرطان و استفاده از رنگ‌های شیمیایی مو را تائید کند. علاوه بر آن اغلب تحقیقات موجود نیز تمایزی بین نوع رنگ موی مصرفی توسط مشتری (موقت، نیمه دائم، دائم) و یا میزان تکرار استفاده از آن قائل نمی‌شوند. قطعاً کسی که هر چند هفته یک‌بار موهای خود را ریشه گیری می‌کند بیشتر از کسی که هر چند ماه یک‌بار، از رنگ موقت استفاده می‌کند در معرض این مواد شیمیایی است. حوزه‌های اصلی این تحقیقات شامل سرطان مثانه، مغز استخوان و سرطان‌های خونی مانند سرطان غدد لنفاوی و سرطان خون (لوکمی) و همچنین سرطان سینه می‌شوند.
برخی از این تحقیقات یک رابطه احتمالی بین رنگ‌های دائمی و سرطان مثانه به خصوص در بین کسانی که مصرف‌های طولانی مدت مثلاً بیش از ۱۵ سال داشتند پیدا کردند. از طرف دیگر یک تحقیق سوئدی بر روی بیش از ۴۵۰۰۰ آرایشگر خانم و آقا هیچ رشدی در رابطه با سرطان مثانه گزارش نکرد.
یک تحقیق دیگر بر روی رنگ مو و سرطان‌های خون و مغز استخوان، دارای نتایج ضد و نقیض بود. گزارش دیگری از چهار پروژه تحقیقاتی در سال ۲۰۰۸ که شامل بیش از ۱۰ هزار خانم می‌شد نشان داد که نوعی از سرطان خون در بین زنانی که قبل از سال ۱۹۸۰ از رنگ مو استفاده کرده بودند، افزایش داشت. یک استثنا هم گزارش شد که مربوط به افزایش سرطان غدد لنفاوی در بین مصرف‌کنندگان مؤنث رنگ‌های تیره پس از سال ۱۹۸۰ بود. رنگ‌های تیره شامل آمین‌های معطر بیشتری هستند که عنصر میانی بی‌رنگ در رنگ مو را تشکیل می‌دهند. هیچ ارتباطی بین رنگ مو و سرطان سینه یافت نشده است.
رنگ کردن مو و بیماری مادرزادی
سؤال پرتکرار دیگر مربوط به خطر بیماری‌های مادرزادی در اثر استفاده شخصی یا مصرف این مواد در محل کار است. برخی مطالعات بر روی حیوانات نشان‌دهنده برخی نواقص مادرزادی در اثر مقادیر بالا بوده‌اند. البته هیچ بیماری مادرزادی در میان انسانها وجود نداشته است و شاید دلیل آن جذب محدود مواد شیمیایی توسط پوست باشد.
با این حال پزشکان طرح مادریسک در بیمارستان تورنتو در بخش کودکان بیمار، توصیه میکنند که خانم‌های باردار دفعات رنگ کردن موهای خود را به تعداد ۴ بار در طول دوره بارداری کاهش دهند. به آرایشگران باردار نیز توصیه میکنند که کمتر از ۳۵ ساعت در هفته و تنها با دستکش و در محیطی که جریان هوا به خوبی در آن وجود دارد، کار کنند.
سخن آخر
در بالا با انواع رنگ مو و ترکیبات آن‌ها تا حدودی آشنا شدید. رنگ‌های مو تا تیره‌تر و قسمت‌های بیشتری از موهای شما را پوشش دهند خطرات بیشتری در پی خواهند داشت. استفاده از رنگ موهای روشن آن هم در اندازه کم و عدم تماس رنگ مو با پوست سر اقدام احتیاطی بسیار مهمی برای کم کردن اثرات و عوارض مخرب رنگ کردن مو است.
