من یک دختر دارم که الان هفت سالشه. وقتی دو سالش بود یک روز برای اینکه حال و هواش عوض شه بردمش پارک. همه جزییات رو کامل به یاد ندارم ولی یادمه وقتی بهش گفتم که دیره و کم کم باید برگردیم خونه، عصبانی شد. یهو دیدم خودش رو انداخته رو زمین و داره گریه میکنه.
اون موقع به جز دخترم، دوتا دو قلو یک ساله هم داشتم. اونارو گذاشته بودم تو ماشین و کالسکه بچه‌ها رو هم گذاشته بودم تو ماشین. میخواستم زود تر برم خونه و بچه‌ها رو بخوابونم تا خودمم بتونم یکم بخوابم که دخترم شروع کرد به داد و بیداد کردن.
نمیدونستم باید چیکار کنم، کم مونده بود گریه ام بگیره. حس میکردم دارم دیوونه میشم. خسته و گرسنه بودم، خوابم میومد، باید از سه تا بچه کوچیک مواظبت میکردم و دخترم هم هیچ جوره آروم نمی شد.
دخترم تو خونه زیاد از این کار‌ها کرده بود، ولی اصلا اینقد بهم فشار نیومده بود. تو پارک خیلی سخت بود برام چون هر کی که تو پارک بود حواسش به من بود. حاظر بودم هر کاری کنم تا آروم شه یا ببرمش جایی که کسی نباشه.
سعی کردم باهاش حرف بزنم و آرومش کنم، اما بدتر شد. همه بهم نگاه می‌کردن و حس میکردم که دارن به همدیگه میگن این چه مادریه که نمیتونه بچش رو آروم کنه. هر لحظه منتظر بودم که چیزی بهم بگن و از کوره در برم ولی هیچ کس چیزی نگفت.
هر کاری کردم تا راضی شه و باهام بیاد بریم تو ماشین. یادم اومد که دیروز که از سر کار برگشتم یک آبنبات گذاشته بودم تو ماشین که اتفاقا دخترم همین که دیدش، خواست بخورتش ولی نذاشتم. بهش گفتم اگه بچه خوبی باشی و گریه نکنی بهت آبنبات میدم. باز هم آروم نشد. حاظر بودم صد کلی خرج کنم تا آروم شه ولی متاسفانه آروم نمی شد.
باهاش حرف میزدم تا آروم شه ولی همش گریه میکرد، داد میزد و خودش رو مینداخت رو زمین. آخر سر مجبود شدم با یه دستم مثل هندونه بگیرمش زیر بازوم و با اون یکی دستم کالسکه دو قلو‌ها رو هل بدم و از پارک برم بیرون.
چند روز بعد از اون اتفاق، شروع کردم به مطالعه در این مورد که بهش میکن کج خلقی. یه مقاله پیدا کردم راجب کج خلقی بچه‌ها و اینکه والدین در این مواقع باید چیکار کنن. چند راه پیدا کردم که برای من خیلی موثر بودن و امیدوارم برای شما هم همینطوری باشه. نمیشه کاری کرد که بچه کج خلقی نکنه ولی میشه با چند کار کوچیک کمش کرد!
وقتی کج خلقی میکنن، بهشون توجه نکنید
بچه این کار رو میکنه چون دنبال اینه که توجه شما رو جلب کنه یا چیزی میخواد. بیشتر مواقع بخاطر اینه که چیزی میخواد.
مثلا دخترم میخواست بیشتر بمونه تو پارک و بازی کنه. اگه قبول میکردم و بیشتر تو پارک می‌موندم در واقع بهش یاد میدادم که با این کار به هر چی که میخواد میرسه.
وقتی کج خلقی میکنه تسلیم نشید. اگه تسلیم بشید و چیزی که میخواد رو بهش بدید کج خلقی بیشتر و بیشتر میشه. مثلا فرض کنید تو مغازه دارید خرید میکنید و بچه برای شیرینی گریه میکنه، شما هم برای آروم کردنش بهش شیرینی میدید. در ظاهر کار بدی نکردید و فقط بچه رو آروم کردید اما اینطوری بچه یاد میگیره که دفعه بعد که چیزی خواست و شما بهش ندادید، با گریه راحت میتونه اون چیز رو بدست بیاره.
بازم میگم، به هیچ وجه تسلیم نشید. حتی اگه چیزی که میخواد خیلی کوچیکه و فراهم کردنش هم آسونه. اگه اولش گفتید نه پس جدی باشید و رو حرفتون بمونید. اگه چیزی بخواد و شما بگید نه بعد گریه کنه و اون چیز رو بهش بدید، در واقع تشویقش میکنید به ادامه دادن این رفتار.
در این جور مواقع لازم نیست هیچ کاری بکنید، آروم و بی خیال بشینید
بچه باید بفهمه که با عصبانیت و گریه هیچی بهش نمی رسه. بعضی از بچه‌ها فقط برای جلب توجه والدین این کار رو انجام. به بچه توجه کنید اما وقت بد خلقی نه. اگه فکر میکنید که بچه به خاطر کمبود توجه، ناراحته و اینطوری میکنه پس بعد اینکه آروم شد بهش توجه کنید.
من یاد گرفتم که در این مواقع چیزی نگم و وسایل رو جمع کنم و ببرم سمت ماشین. دخترم زود فهمید که واقعا میخوام برم و ترسید تنهاش بذارم پس خودش رو از روی زمین جمع کرد و و اومد سوار ماشین شد.
وقتی که دید کج خلقیش نمیتونه کمکش کنه به چیزی که میخواد برسه و حتی باعث میشه که کمتر بهش توجه کنم، دیگه این کارو تکرار نکرد.
سعی نکنید بچه رو آروم کنید
پدر و مادر‌ها در این مواقع دوس دارن هر کاری کنن تا بچشون آروم شه اما با این کار کج خلقی بچه بیشتر میشه، به خصوص اگه واسه جلب توجه اینکار رو انجام میده. گرچه که نادیده گرفتن بچه در این مواقع بر خلاف غریزه پدر و مادره و دست خودشون نیست، اما تمام تلاشتون رو بکنید.
اگه برای جلب توجه این کار رو میکنه، با آروم کردنش در واقع دارید برای بیشتر شدن رفتار بدتشویقش می کنید. بعد اینکه آروم شد میتونید باهاش وقت بگذرونید تا کمبود توجهش جبران شه اما در حین کج خلقی به هیچ وجه آرومش نکنید.
از قبل بهشون تذکر بدید
من از مطالعاتم اینم یاد گرفتم که بتونم از کج خلفی بچم پیشگیری کنم.برای این کار شروع کردم قبل از رفتن از پارک به دخترم گفتم که پنج دقیقه دیگه میریم و اگه عصبانی بشه یا گریه کنه همون لحظه میریم.
هر دفه که به پارک می‌رفتیم بهش تذکر میدادم و با یه لحن جدی و در عین حال آروم بهش میگفتم ” فقط پنج دقیقه دیگه میتونی بازی کنی و اگه بخوایی عصبانی بشی و مامان رو ناراحت کنی زود تر میریم.” اینکه بهشون بفهمونید که باید انتظار چی رو داشته باشن خیلی می تونه کمکتون کنه.
مواظبشون باشید
اگه احتمال می دید که بچه در حین عصبانیت باعث آسیب رسوندن به خودش یا بقیه بشه، مثلا وسایلی رو که دور برش هست رو پرت کنه، بغلش کنید و ببریدش تو یه اتاق که چیزی برای پرت کردن وجود نداشته باشه.
لازمه که بعضی از بچه ها رو بگیرید، آروم اما در عین حال محکم بگیریدش، چون ممکنه خودش رو بزنه، موهاشو بکشه یا سرش رو بکوبه به دیوار. به محض دیدن هر گونه خودآزاری از طرف بچه، زود برید و بگیریدش تا نتونه به خودش آسیب برسونه. بگیریدش و بهش بگید هر وقت آروم شد ولش میکنید. لازم نیست با خشونت رفتار کنید یا خیلی تند بگیریدش. آروم باشید و حواستون باشه که هر کاری کرد زود جلوشو بگیرید.
بعد از کج خلقی چیکار کنیم
بعد از اینکه مطمئن شدید که بچه آروم شده، گفتن حرف‌هایی مثل، خوشحالم که آروم شدی، کمک میکنه که رفتارهای بد زود تر تموم شن. در این موقعیت باید کاری کنید که بچه بفهمه کاری که کرده بد بوده. وقتی که آروم شد بخاطر آروم شدنش بهش جایزه بدید.
در صورت نیاز از یک مشاور کمک بگیرید
اگه حس میکنید بد خلقی‌های بچتون بیش از اندازست یا کنترل کردنش زیادی سخته براتون با یک پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. دلایل پزشکی هم برای بد خلقی بچه وجود داره. مثلا بعضی از بچه‌ها حرف زدن براشون سخته و بخاطر اینکه برقراری ارتباط براشون سخته خیلی بهشون فشار میاد و ممکنه یهو عصبانی بشن. درد‌های مداوم یا مشکلات پزشکی ممکنه دلیل بی قراری و ناراحتی بچه باشه و منجر بشه به بد خلقی.
اگه فکر میکنید که کنترل این اتفاقات از دست شما خارجه یا ممکنه دلایل دیگه داشته باشن پس با یه پزشک مشورت کنید.
راه‌هایی برای پیشگیری از بد خلقی
راه‌هایی برای والدین وجود داره که با استفاده از اونا میتونن میزان این بد خلقی هارو کاهش بدن. این راه‌ها کلا بد خلقی رو از بین نمیبره اما به کاهش دادن اون ها کمک میکنه و پدر و مادر ها راحت تر میتون با بچه های کج خلق مدارا کنند.
حق انتخاب دادن به کودک
بذارید انتخاب بعضی چیز‌ها دست خود بچه باشه، اینطوری حس میکنه که کنترل زندگیش رو داره. چند تا گزینه رو که از نظر خودتون هر دو مناسبن رو انتخاب کنید و بذارید تصمیم نهایی رو بچه بگیره. برای مثال، هر شب قبل خواب وقتی میخواید براش داستان بخونید دو تا کتاب براش بیارید و ازش بپرسید که دوس داره کدومو براش بخونید، یا صبح وقتی میخواید برید بیرون براش چند تا لباس بیارید و بذارید خودش انتخاب کنه که میخواد کدومو بپوشه.
اینکه ازش بپرسید کجا بریم، چیکار کنیم و از این جور سوالات مبهم بپرسید باعث میشید بچه گیج بشه. چون هنوز توانایی تصمیم گیری‌های بزرگ رو نداره. این گیج شدن باعث میشه که قشقرق راه بندازن. کلمه بریم باعث میشه بچه گیج بشه. این گیج شدن باعث میشه کج خلقی کنن.
اگه همه این کارا رو انجام دادید و بازم بچه کج خلقی میکنه و نمیدونید چیکار کنید، پس سعی کنید گزینه‌های بیشتری برای انتخاب جلوشون بذارید. در دوران کودکی، بچه‌ها احتیاج دارن که بیشتر انتخاب کنن تا به عنوان یه انسان کوچیک احساس مستقل بودن و کنترل روی زندگی بهشون دست بده.
انتخاب کردن باعث میشه احساس کنه که کنترل زندگی و کارایی که میکنه دست خودشه. البته اگه عصبانی شد سر اینکه از گزینه‌ها خوش نمیاد بهش بگید که مجبوه یکی رو انتخاب کنه وگرنه شما براش انتخاب میکنید. اگه کج خلقیش ادامه پیدا کرد خودتون براش انتخاب کنید و در اون لحظه حق انتخاب رو ازش بگیرید. بعد از اینکه آروم شد یه انتخاب دیگه بهش بدید. مثلا واسه نهار بگید آب میخواد یا آبمیوه.
در برخورد با کودکتون جدی باشید
وقتی گریه میکنه برای آروم کردنش بهش شیرینی بدید و دفعه بعد سرش داد بزنید، بچه گیج میشه. با خونسرد بودن و همیشه یک جور رفتار کردن، یعنی نادیده گرفتنش موقع کج خلقی، این کج خلقی‌ها هر دفعه کمتر می‌شن. هر چقد گریه کنه و داد بزنه، تسلیم نشید و آروم باشید. اگه عصبانی شدید، سرش داد نزنید و یه نفس عمیق بکشید تا آروم شید.
حواسش رو پرت کنید
خودتون بچتون رو بهتر می‌شناسید و میدونید که چه چیزی باعث میشه عصبانی بشه و چیکارا انجام میده وقتی عصبانی شد. ممکنه بخاطر ترک کردن پارک، اسباب بازی نخریدن یا گرفتن چیزی که براش جذاب نیست، عصبانی بشه.
مشکل هر چی هم که باشه، خیلی راحت میتونید حواس رو پرت کنید. باید یادتون باشه که این کج خلقی ها فقط برای یه دوره هستن و تا وقتی این مرحله میگذره، چاره یا جز صبر ندارید. البته با توجه به نکاتی که به اون ها اشاره کردیم، خیلی راحت میتونید این کج خلقی‌ها رو کاهش بدید.
اگه میدونید که گذشتن از اسباب فروشی باعث میشه عصبانی بشه پس از اونجا رد نشید. اگه میدونید که دوس داره با گوشیتون بازی کنه و شما خوشتون نمیاد باهاش بازی کنه پس یک چیز دیگه پیدا کنید که باهاش بازی کنه.
یه اسباب بازی یا عروسک جلو دستتون بذارید تا هر وقت بچه چیزی خواست و گریه کرد حواسش رو باهاش پرت کنید و لازم نباشه که گوشی رو بدید بهش. اگه گوشی قدیمی دارید که بلا استفاده مونده پس به جای گوشی جدید، اون رو بهش بدید تا باهاش بازی کنه.
اگه گوشی قدیمی رو بهش دادید و انداختش دور بهش بگید که خودت نخواستیش و دیگه چیزی بهت نمیدم که باهاش بازی کنی. بهش یاد بدید که رفتار بد کمکش نمی کنه که به چیزی که میخواد برسه. یه موقع دیگه دوباره گوشی قدیمی رو بهش بدید و بهش یادآوری کنید که نمیتونه با گوشیتون بازی کنه ولی میتونه با این گوشی بازی کنه و از این به بعد این گوشی مال خودشه.
وقتی گوشی رو بهش میدید سعی کنید خودتون رو هیجان زده نشون بدید و همچین بهش بگید که اگه گوشی رو پرت کنه مثل دیروز میزاریدش تو کیفتون و دیگه بهش نمیدید.
وقتی حواسش رو پرت میکنید سعی کنید خلاقیت به خرج بدید. اگر همکه نتونستید حواسش رو پرت کنید حداقل میدونید که تموم سعیتون رو کردید. مثلا وقتی که بچتون داره با یه چیزی بازی میکنه که نباید باهاش بازی کنه مثل سیم برق، برای اینکه حواسش رو پرت کنید آواز بخونید و خیلی آروم سیم برق رو ازش دور کنید.
مطمئن باشید که به اندازه کافی خوابیده و گرسنه نیست
بچه‌ها وقتی که گرسنه یا خسته باشن زود از کوره در میرن. اگه بچه گریه میکنه و داد میزنه و حس میکنید که بخاطر بی خوابیه صبر کنید آروم شه و بخوابونیدش. بچه اگه کم خواب باشه خیلی بی حوصله میشه و هر لحظه ممکنه قشقرق راه بندازه. نمیتونه راحت حرف بزنه و بگه که خوابش میاد پس سعی میکنه با این کارا خستگیش رو نشون بده.
حتی اگه وقت غذا خوردنش نیست و حس میکنید که گرسنشه بهش یه غذای سبک یا میوه بدید تا کج خلقی نکنه.
بهش توجه کنید
بعضی از قشقرق‌ها بخاطر اینه که بچه به توجه احتیاج داره. خیلی کارتون راحت تر میشه اگه بچه بتونه بیاد پیشتون و بگه که احتیاج داره یکم بیشتر بهش توجه کنید و باهاش وقت بگذرونید. اما نمیتونه چیزی بگه و به جاش گریه و ناله میکنن. این کار آسون ترین و سریع ترین راهه برای بچه تا توجه والدین رو جلب کنه.
میتونید با وقت گذروندن با بچه کاری کنید که کمتر احساس بی توجهی بکنه و در نتیجه کمتر کج خلقی بکنه. مثلا وقتی با اسباب بازی بازی میکنه پیشش بشینید و باهاش بازی کنید، قبل خواب براش کتاب بخونید و تا میتونید بغلش کنید و بهش بگید که چقد دوسش دارید.
این کارهای کوچیک باعث میشه بچه بفهمه که بهش توجه میکنید وقتی باهاش وقت میگذرونید حس میکنن که براتون مهمن.
رفتارهای خوب بچتون رو تشویق کنید
اگه برای کارهای خوب تشویقش نکنید باعث میشه ناراحت بشه و گریه کنه. شاید یه اسباب بازی رو داده به دوستش، یا خودش تنهایی پازل رو کامل کرده، یا بدون اینکه چیزی بهش بگید قبل خوردن غذا دستش رو شسته و از شما انتظار داره که کار خوبش رو ببینید و ازش تعریف کنید. کارشون هر چیزی که بود حتما تشویقش کنید. اینطوری حس میکنه دوسش دارید و بهش توجه میکنید.
کمکش کنید بتونه باهاتون ارتباط برقرار کنه
یه بچه تعداد لغتی که تو ذهنش ذخیره کرده خیلی کمه. ممکنه آبمیوه بخواد ولی نتونه بگه که آبمیوه میخواد. اگه چیزی میخواد و نمی دونید که چیه، ازش بخواید که بهتون نشون بده چی میخواد. قشقرق راه انداختن و گریه کردن اکثرا بخاطر اینه که بچه نمیتونه بگه چی میخواد یا حس میکنه که والدینش سعی نمی کنن بفهمن چی میخواد.
اگه می‌بینید بچه یک چیزی میخواد، اما نمی دونید که دقیقا چی می خواد، پس لازم نیست که کاری نکنید. اگه شروع کرد به گریه و داد و بیداد کردن، هیچ کاری نکنید تا خودش تموم شه. بعد برید پیشش و کمکش کنید که یاد بگیره وقتی چیزی میخواد بهتون بگه و این کارا اصلا فایده ای نداره.
سخن آخر
این گریه‌ها مسلما برای والدین خوشایند نیستن، اما یه بخش طبیعی از دوران کودکی هر بچه ای هستش. اکثرا بچه‌های بین سال‌های ۱ تا ۳ این کج خلقی‌ها رو تجربه میکنن. بعضی‌ها بیشتر و بعضی‌ها کمتر و برای هر بچه فرق میکنه.
راه‌هایی در دسترس والدین برای کمتر کردن این کج خلقی‌ها قرار داره، تا بتونن رفتار بد بچشون رو کم کنن و باعث افزایش ای نرفتار ناخوشایند نشن. بی توجهی در این مواقع یکی از بهترین روش هاست. روش‌های دیگه هم وجود داره مثل وقت گذراندن با بچه، تشویق کردن موقع انجام کار خوب، و اطمینان از اینکه خواب و غذای کافی داره.
هیچ راه درمان قطعی براین این رفتار ها وجود نداره. این رفتار ها در واقع بخشی از کودکی بچست و دوره ایه که باید تجربش کنه. والدین در این دوران باید یک فضای آروم برای بچه ایجاد کنن تا امکان وقوع این مسائل کم بشه.
