اعتماد به نفس چیست و راه های افزایش آن از دیدگاه روانشناسی کدامند؟ (ویدیو)

زندگی در دنیای امروز که سرشار از روابط پیچیده اجتماعی در شرایط مختلف زندگی خصوصی و حرفه‌ای است مستلزم یک سری از قابلیت‌های شخصیتی خواهد بود. اعتماد به نفس از مهم‌ترین این ویژگی‌ها محسوب میشود که برای بقا در این دنیای پیچیده و مبهم بسیار به کار خواهد آمد؛ اما واقعاً از دیدگاه روانشناسی اعتماد به نفس چیست و راه های افزایش و تقویت آن در خود کدام‌ها هستند؟ در این مقاله از کابان مگ قصد داریم که اعتماد به نفس را از دیدگاه روانشناسی مورد بررسی قرار دهیم.

اعتماد به نفس در روانشناسی

اعتماد به نفس،‌‌ یکی از اصطلاحاتی است که در زمینه‌‌های زیادی، از جمله بهبود سلامت روان یا کمک به افراد برای رسیدن به اهداف کاری و غیره، با آن روبه‌رو‌‌ می‌شویم.‌‌ ‌اعتماد به نفس چیزی بیش از یک کلمه تکراری و مد روز است و حتی می‌تواند یک مفهوم بسیار قابل اتکا در ارتباط با سلامت روان، آسایش و‌‌ روش درست زندگی باشد.‌‌ ‌اعتماد‌ به نفس هر دو مفهوم احساس و عمل را در بر‌‌ می‌گیرد.

 اعتماد به نفس یک مفهوم منفرد نیست، بلکه فرآیندی است که عقیده یک نفر در رابطه با خودش و دیگران و همچنین نحوه عملکرد او با وجود چالش‌ها و تردید‌‌های زندگی را در بر‌‌ می‌گیرد.‌‌ ‌اعتماد به نفس به دنیای درونی‌‌ و خصوصی‌‌ فرد و همچنین دنیای بیرونی اطراف او دلالت دارد. تعریف بالا از ‌اعتماد به نفس، بسیار گسترده است.‌‌ اما ‌اعتماد به نفس، واقعاً چیست؟

‌اعتماد به نفس چیست

سوزانا مک ماهون در کتاب خود به نام روانشناسی لذت عرفانی (۱۹۹۲)، در پاسخ به پرسش اعتماد به نفی چیست این‌گونه پاسخ می‌دهد: «‌اعتماد به نفس راهی برای زندگی و بودن در جهان است و به شما اجازه‌‌ می‌دهد خودتان را بهتر بشناسید و بتوانید از خود مراقبت کنید.»

ماری ولفورد‌‌ (۲۰۱۳) می‌گوید ‌اعتماد به نفس در رابطه با آگاهی از شرایط چالش‌انگیز زندگی است و اینکه بتوانیم خود را متعهد به اقدام و عمل در این شرایط کنیم. آنلی روفوس (۲۰۱۴) باور دارد که اعتماد به نفس یعنی شرافت نفس و شهامت داشته باشید تا آنچه که واقعاً هستید، آنچه که دوست دارید و آنچه که باور دارید،‌‌ را ابراز کنید؛ بنابراین ‌اعتماد به نفس یعنی شهامت داشته باشید که خودتان را بشناسید، باور کنید و بر اساس باورهای‌تان عمل کنید.

تعریف دیگری از ‌اعتماد به نفس به این مضمون «حس مثبت نسبت به خود و دنیا داشتن، به گونه‌ای که این حس شما را به سمت اقداماتی شجاعانه و نشاءت گرفته از عزت نفس شما، هدایت کند» است. تعریف بالا توضیح‌‌ می‌دهد که ‌اعتماد به نفس به چه معنی است. مثال‌‌های زیر نمونه‌هایی از نمود بیرونی ‌اعتماد به نفس را به تصویر‌‌ می‌کشند.‌‌ ‌اعتماد به نفس یعنی:

• فارغ از اشتباهاتی که‌‌ می‌کنید و کارهایی که می‌توانید یا نمی­توانید انجام ‌دهید و غیره، بتوانید برای خودتان ارزش قائل شوید.
• با وجود کاستی‌هایی که دارید، احساس ارزشمندی کنید و حس خوبی نسبت به خودتان داشته باشید.
• شهامت کافی برای دفاع از خودتان داشته باشید و قاطع باشید.
• بدانید که شما لایق احترام و دوستی دیگران هستید.
• خودتان را به تمامی و با نقاط قوت و ضعفی که دارید، بشناسید و بپذیرید.

‌اعتماد به نفس به چه معنی نیست؟

برای فهم و درک اینکه اعتماد به نفس چیست بهتر است بدانیم ‌اعتماد به نفس به چه معنی نیست.‌‌ ‌اعتماد به نفس این نیست که:

• باور داشته باشید بی‌نقص هستید یا فکر کنید که باید بی‌نقص باشید.
• متعهد به استانداردها و توقعات غیر واقع بینانه باشید.
• بتوانید یک زندگی بدون مشکل، رنج و سختی داشته باشید (در حالی که ‌اعتماد به نفس به شما کمک‌‌ می‌کند تا با مشکلات، رنج‌ها و سختی‌‌های زندگی مقابله کنید).
• خودخواه باشید (دقیقاً نقطه مقابل ‌اعتماد به نفس داشتن؛ زیرا وقتی به خودتان و توانایی‌هایتان ایمان داشته باشید، تمایل بیشتری به برقراری ارتباط با دیگران خواهید داشت).

آیا ‌اعتماد به نفس، همان عزت نفس است؟

‌اعتماد به نفس و عزت نفس بسیار شبیه به هم هستند، اما دو مفهوم کاملاً یکسان نیستند. ‌اعتماد به نفس را‌‌ می‌توان به عنوان یک احساس مثبت درباره خویشتن و دنیا تعریف کرد که این احساس بر عملکردهای فرد اثر‌‌ می‌گذارد. عزت نفس را‌‌ می‌توان به عنوان میزان ارزشی که فرد برای خود قائل است، تعریف کرد. مفهوم دیگری نیز با عنوان خودکارآمدی وجود دارد. خودکارآمدی به معنای این است که یک نفر به توانایی‌‌های خود برای انجام یک کار باور دارد.

اگرچه این سه مفهوم کاملاً یکسان نیستند اما ارتباط نزدیکی با هم دارند. عزت نفس بر احساس یک نفر راجع به خودش تأکید دارد. خودکارآمدی بر باور فرد به توانایی‌‌های خودش برای انجام یک کار تأکید‌‌ می‌کند.‌‌ ‌اعتماد به نفس به این مسئله تأکید دارد که یک نفر بتواند خودش را به تمامی بپذیرد و بر اساس آن در دنیا عمل کند؛ بنابراین شاید بتوان گفت ‌اعتماد به نفس ترکیب مفاهیم عزت نفس و خودکارآمدی است.

معنی اعتماد به نفس و مسئله کیفیت زندگی

ایجاد ‌اعتماد به نفس در افراد تا چه اندازه‌‌ می‌تواند اهمیت داشته باشد؟ مهم‌ترین چیز در این رابطه مربوط به کیفیت زندگی است.‌‌ یعنی ‌اعتماد به نفس بر زندگی که فرد برای خود می­سازد، اثر‌‌ می‌گذارد. نداشتن ‌اعتماد به نفس نیز تاثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد‌‌ می‌گذارد. داشتن ‌اعتماد به نفس پایین منجر به ایجاد احساسات زیر در فرد‌‌ می‌شود:

• شک به توانایی‌ها
• احساس بی‌ارزشی
• خود کوچک بینی و ضعف
• بی‌علاقگی
• فقدان لذت در زندگی
• آشفتگی، افسردگی و دیگر مشکلات مربوط به سلامت روان

در مقابل، داشتن ‌اعتماد به نفس بالا احساسات زیر را در فرد ایجاد‌‌ می‌کند:

• آگاهی از توانایی‌ها، محدودیت‌ها و کنار آمدن با آن‌ها؛
• پذیرش اشتباهات فردی؛ فهم اینکه کمال گرایی، ممکن و مطلوب نیست.
• احساس تکامل
• احساس آرامش درونی
• تجربه تعادل بین نقاط قوت و ضعف فردی
• توانایی خلق خوشبختی و تجربه آن

‌اعتماد به نفس به معنی تجربه صحیح احساسات مثبت نسبت به خود و در عین حال پذیرش اشتباهات و نقاط ضعف است. یک تعریف دیگر از ‌اعتماد به نفس این است که چون به ارزش فطری و درونی خود آگاه هستید، بتوانید در زندگی قاطعانه عمل کنید. اعتماد به نفس یعنی با اینکه برخی چیزها را در رابطه با خودتان دوست ندارید، اما بتوانید کلیت خود را دوست داشته باشید.

راه های تقویت و افزایش اعتماد به نفس در خود

داشتن درک درست از معنی و مفهوم اعتماد به نفس و اینکه واقعا چیست می‌تواند پایه و بستر مناسب برای افزایش و تقویت آن در خود باشد. از این رو در ادامه به مهم‌ترین راه های افزایش و تقویت اعتماد به نفس از دیدگاه روانشناسی پرداخته شده است.

خودشناسی‌تان را پرورش دهید

یک گام مؤثر برای به دست آوردن اعتماد به نفس، این است که خودتان را کشف کنید. بفهمید که شما در واقع چه کسی هستید، نه کسی که دیگران از شما توقع دارند باشید. این فرایند کاملاً آگاهانه و فعال است. عقاید، ارزش‌ها، آرزوها، الهامات، سبک فردی، نقاط قوت و چیزهای دیگر مربوط به خودتان را بررسی کنید، سپس مجموع یافته‌‌های خود را به گونه‌ای که برای خودتان مفهوم باشد، در جایی مانند یک دفتر روزانه، کلاژ، دفتر آلبومی و غیره ثبت کنید. بررسی و ثبت آگاهانه خودِ حقیقی، می­تواند یک پایه قوی برای ایجاد ‌اعتماد به نفس به وجود‌‌ ‌آورد.

خودتان را به طور کامل بپذیرید

شما یک انسان و در نتیجه چند وجهی و‌‌ ناکامل هستید. دانستن، درک و پذیرش نقاط قوت و ضعف‌تان، به شما کمک‌‌ می‌کنند تا ‌اعتماد به نفس پیدا کنید. وقتی فقط بر نقاط ضعف‌تان تمرکز کنید و خودتان را به خاطر داشتن آن‌ها شماتت کنید، این تمرکز شما را فریب‌‌ می‌دهد؛ زیرا احساسات و اقدامات شما نتیجه چیزی هستند که بر آن تمرکز‌‌ می‌کنید. به جای تمرکز بر ضعف‌‌های انسانی‌تان‌‌ و تلاش برای مقابله با آن‌ها، سعی کنید آن‌ها را به عنوان بخشی از آنچه هستید، بپذیرید. این نقاط ضعف را ببینید، بپذیرید و سپس رو به جلو حرکت کنید. به جای تمرکز بر اشتباهاتتان، بر کارهای درست‌تان تمرکز کنید، این کار ‌اعتماد به نفس شما را تقویت‌‌ می‌کند.

به خواسته‌‌های‌تان بها دهید

در سنین پایین به بسیاری از ما آموزش داده‌‌ می‌شود که خواستن و امیال و آرزوها، خودخواهانه و یا حتی بد هستند. طبیعتاً این کار ‌اعتماد به نفس را از بین‌‌ می‌برد. خواستن و آرزو کردن، در واقع هسته اصلی یک هدف‌گذاری سالم هستند. اگر خودتان را به خاطر خواستن چیزی شماتت کنید، در واقع بر سر راه خودتان مانع‌تراشی‌‌ می‌کنید و در نتیجه هدف‌گذاری و دنبال کردن اهداف برایتان مشکل‌‌ می‌شود.‌‌ سپس شما نمی‌توانید به آنچه می‌خواهید برسید و در نتیجه ‌اعتماد به نفس شما افت می‌کند. خودتان را بشناسید و بدانید که چه چیزی‌‌ می‌خواهید. به خودتان اجازه خواستن آن چیز را بدهید. این کار باعث‌‌ می‌شود بتوانید اهدافی برای خودتان تعیین کنید و به سمت آن اهداف حرکت کنید و در نتیجه این کار، ‌اعتماد به نفس شما افزایش پیدا‌‌ می‌کند.

در لحظه حال زندگی کنید

‌اعتماد به نفس پایین تا حدی مربوط به گیر کردن در گذشته یا نگرانی بیش از اندازه درباره آینده است.‌‌ این کار سبب افزایش نگرانی و کاهش ‌اعتماد به نفس می‌شود. به جای نگرانی بیش از اندازه درباره آنچه باید در آینده انجام دهید، یا آنچه در گذشته باید انجام‌‌ می‌دادید، سعی کنید تماماً در لحظه حال زندگی کنید. به آنچه هم اکنون در اطراف شما اتفاق‌‌ می‌افتد، به چیزی که در حال فکر کردن به آن هستید و آنچه اکنون در حال انجام آن هستید، دقت کنید. همین حالا با افکار منفی مبارزه کنید و مشتاقانه افکار مثبت را بپذیرید.

خودتان را به تمامی بپذیرید

 ‌اعتماد به نفس با افکار و اقدامات مثبت ارتباط دارد؛ و این دو مورد همیشه مربوط به دستاوردهای فردی نیستند. بلکه‌‌ در واقع با تعیین اهداف غیر واقع‌بینانه و تلاش مداوم برای رسیدن به آن‌ها،‌‌ فرد به شدت درگیر‌‌ می‌شود و در نتیجه ‌اعتماد به نفس او کاهش پیدا‌‌ می‌کند. به جای این کار،‌‌ خیلی ساده اجازه بدهید تا خودِ کامل و حقیقی شما به طور کامل نمایان شود. به دنبال چیزهایی در خود و زندگی‌تان باشید که به شما احساس آرامش و رضایت می­دهند و آن کارها را انجام دهید. سرگرمی‌‌های جدید خلق کنید، علایقتان را بررسی کنید، به خودتان اهمیت دهید، با دیگران ارتباط برقرار کنید، گاهی کار داوطلبانه انجام دهید و فرصت‌هایی برای خندیدن به وجود آورید. لذت بردن از زندگی باعث‌‌ می‌شود افکار مثبت شما تقویت شوند و سپس ‌اعتماد به نفس شما به طرز جالبی افزایش پیدا خواهد کرد.

سخن آخر

اعتماد به نفس از مقوله‌های رایج و همیشه مهم در علم روانشناسی بوده است که در دنیای امروز اهمیت آن برای افراد و خانواده بسیار بیشتر شده است و از همین رو بسیاری به دنبال یافتن پاسخی مناسب برای پرسش اعتماد به نفس چیست هستند. اعتماد به نفس از لحاظ روانشناسی معنی و مفهومی خاصی دارد و راه های مهمی برای افزایش و تقویت آن وجود دارد.

[su_highlight background=”#۲۸۹ff8″ color=”#ffffff”]منبع[/su_highlight] [su_highlight background=”#c2ccd4″ color=”#ffffff”] Alwaysgreater[/su_highlight]