جک فروت یکی از میوه‌های مناطق گرم سیری و بومی کشور هند است که با انجیر و شاه‌توت هم خانواده بوده و بسته به میزان رسیده بودن آن، پوستی سبز تا زرد رنگ دارد. یکی از ویژگی‌های بارز این میوه اندازه بزرگ آن است. در واقع جک فروت بزرگ‌ترین میوه درختی است که وزن بعضی از انواع آن به ۳۵ کیلوگرم هم می‌رسد. در این مطلب از کابان مگ قصد داریم که به بررسی خواص و نحوه مصرف این میوه عجیب و غریب بپردازیم.
از کجا جک فروت تهیه کنیم؟
در اغلب میوه فروشی‌های بزرگ یا آن‌هایی که میوه‌های آسیایی دارند جک فروت هم پیدا می‌شود. البته اگر فصل برداشت جک فروت نباشد پیدا کردن آن کمی دشوار خواهد بود که در چنین مواردی می‌توانید چیپس آن (میوه خشک شده) یا کمپوت جک فروت تهیه کنید. جک فروت معمولاً در اواسط تابستان قابل برداشت است.
برای اینکه بدانید جک فروت چقدر رسیده است، کافی است آن را بو کنید. هرچقدر بوی آن بیشتر و قوی‌تر باشد، رسیده‌تر است. همچنین دقت کنید پوست جک فروتی که می‌خرید نقاط سیاه یا تیره نداشته باشد. انواع نارس جک فروت هم به‌صورت کنسرو موجود است که مانند خیار شور، تکه‌های جک فروت را داخل آب نمک گذاشته و در کنار غذا سرو می‌کنند.
نگهداری از جک فروت
اگر جک فروت را به حال خودش بگذارید، کم‌کم رسیده‌تر می‌شود پس اگر می‌خواهید آن را به‌صورت نارس مصرف کنید، بهتر است هرچه سریع‌تر آن را تکه‌تکه کرده و داخل فریزر یا یخچال بگذارید. البته جک فروتی که رسیده باشد تا یک هفته داخل یخچال و تا یک ماه داخل فریزر ماندگاری دارد.
انواع جک فروت
جک فروت انواع گوناگونی دارد که وزن آن‌ها از یک کیلوگرم تا ۳۵ کیلوگرم متفاوت است. همچنین رنگ داخل میوه ممکن است از زرد تا نارنجی پررنگ متغیر باشد. اگرچه که بعضی انواع جک فروت بافتی بسیار سفت و محکم دارند، بعضی از انواع آن هم بسیار نرم هستند.
جک فروت چه مزه‌ای دارد؟
شیرینی جک فروت رسیده مشابه شیرینی اغلب میوه‌های نواحی گرم سیری مثل آناناس و انبه است. با این وجود، جک فروت نارس بی مزه‌تر بوده و تقریباً مشابه سیب زمینی است که وقتی به غذایی اضافه می‌شود، مزه آن را به خود می‌گیرد.
نحوه آماده کردن جک فروت
صادقانه بخواهیم بگوییم، آماده کردن جک فروت کمی سخت‌تر از میوه‌های دیگر است اما با چندین نکته ساده بسیار راحت‌تر می‌توان میوه را آماده سرو کرد. نوع نارس جک فروت به دلیل بافت گوشت مانند آن و استفاده در انواع غذا‌ها مثل نودل و سوپ، پرمصرف‌تر از نوع رسیده است اما اگر می‌خواهید میوه را به‌صورت خام میل کنید، می‌توانید نوع رسیده آن را تهیه کنید.
داخل جک فروت ماده‌ای به نام لاتکس وجود دارد پس اگر به لاتکس حساسیت دارید، بهتر است برای آماده کردن آن دستکش بپوشید. همچنین بافت داخل میوه بسیار چسبناک است که برای خنثی کردن آن، کافی است کمی روغن زیتون به دست‌هایتان بزنید. آماده کردن میوه بدین صورت است که باید میوه را از وسط برش داده و دانه‌های زرد رنگ را از داخل آن خارج کنید.
یکی از راهکار‌های راحت برای آماده کردن جک فروت، جوشاندن آن است. میوه را به تکه‌های نسبتاً بزرگ تقسیم کرده و بگذارید داخل آب بجوشد. بعد از ۴۵ دقیقه بافت میوه نرم شده و مثل گوشت مرغ حالت ریش‌ریش به خود می‌گیرد. اگر از زودپز استفاده می‌کند، این فرآیند ۱۰ دقیقه طول می‌کشد. خب حالا که میوه ما آماده خوردن شده، بیاید هم‌زمان با نوش جان کردن آن با خواص آن هم آشنا شویم.
جک فروت بسیار مغذی است
جک فروت ارزش غذایی بسیار بالایی دارد. هر پیمانه جک فروت (۱۶۵ گرم) تقریباً ۱۵۵ کالری انرژی دارد که ۹۲ درصد این کالری از طریق کربوهیدرات و ۸ درصد باقی مانده از طریق پروتئین و میزان بسیار کمی چربی تأمین می‌شود. ارزش غذایی یک پیمانه جک فروت بدین شرح است.
- کالری: ۱۵۵
- کربوهیدرات: ۴۰ گرم
- فیبر: ۳ گرم
- پروتئین: ۳ گرم
- ویتامین آ: ۱۰ درصد نیاز روزانه بدن
- ویتامین ث: ۱۸ درصد نیاز روزانه بدن
- ویتامین ب ۲: ۱۱ درصد نیاز روزانه بدن
- منیزیم: ۱۵ درصد نیاز روزانه بدن
- مس: ۱۵ درصد نیاز روزانه بدن
- منگنز: ۱۶ درصد نیاز روزانه بدن
آنچه که جک فروت را از سایر میوه‌های مشابه مثل سیب و انبه متمایز می‌کند، مقادیر بالای پروتئین آن است که برای افرادی که رژیم گیاه خواری دارند، بسیار مهم و مفید است. همچنین جک فروت برخلاف ظاهرش که شبیه ویروس است! به دلیل مقادیر بالای آنتی اکسیدانی که دارد، برای سلامتی شما و تقویت سیستم ایمنی بسیار مفید است. در ادامه بیشتر در مورد خواص این میوه بحث شده است.
خواص جک فروت کنترل قند خون
جک فروت خواص زیادی برای کنترل دیابت دارد. خصوصیات منحصر به فرد جک فروت باعث شده به یکی از میوه‌های مؤثر در تنظیم فشار خون تبدیل شود. یکی از این خصوصیات، شاخص گلایسمیک پایین آن است.
شاخص گلایسمیک را در مقالات قبلی توضیح داده‌ایم و به‌طور خلاصه بخواهیم بگوییم، این معیار نشان می‌دهد که قند یک ماده غذایی چقدر سریع وارد خون می‌شود. جک فروت به دلیل مقادیر بالای فیبری که دارد، به آهستگی جذب شده و در نتیجه شاخص گلایسمیک آن پایین بوده و قند خون را یک‌دفعه بالا نمی‌برد.
به‌طور کلی هر ماده غذایی با شاخص گلایسمیک پایین، به کنترل قند خون بسیار کمک می‌کند اما جک فروت مقادیر زیادی هم پروتئین دارد که این خود باعث کنترل بهتر قند خون می‌شود. همچنین مطابق مطالعات صورت گرفته، عصاره برگ جک فروت نقش مؤثری در کاهش قند خون ناشتا دارد.
البته نباید از تأثیر فلاونوئید هم غافل شد. فلاونوئید یک نوع آنتی اکسیدان است که به وفور در جک فروت یافت شده و کمک شایانی به کنترل قند خون می‌کند. البته برای تائید نتایج این تحقیقات، آزمایشات بیشتری در حال انجام است.
خواص جک فروت برای تقویت سیستم ایمنی
جک فروت خواص زیادی برای سیستم ایمنی بدن دارد به طوری که با داشتن مقادیر بالای آتی اکسیدان، یکی از بهترین میوه‌ها برای تقویت سیستم ایمنی تلقی می‌شود. مقادیر بالای آنتی اکسیدان موجود در جک فروت باعث نابودی رادیکال‌های آزاد و کاهش التهاب می‌شود. انواع آنتی اکسیدان موجود در جک فروت شامل موارد زیر می‌شود.
- ویتامین ث: جک فروت با داشتن مقادیر زیاد ویتامین ث، از التهاب جلوگیری می‌کند. در غالب موارد التهاب طولانی مدت باعث بیماری‌های مزمن قلبی و عروقی می‌شود.
- کاروتنوئیدها: کاروتنوئیدها هم مثل ویتامین ث، با کاهش التهاب از بیماری‌های قلبی و دیابت نوع ۲ پیشگیری می‌کنند.
- فلاونوئید: مشابه دو نوع آنتی اکسیدان قبلی، فلاونوئید‌ها هم به کاهش التهاب کمک کرده و با کاهش فشار خون و قند خون، سلامت قلب را تضمین می‌کنند.
- از طرفی هم ویتامین‌های ث و آ احتمال بروز انواع عفونت‌ها را کاهش می‌دهند.
خواص جک فروت برای قلب و عروق
جک فروت خواص بی شماری دارد که متأسفانه تا به امروز بعضی از آن‌ها تحت آزمایشات دقیق علمی قرار نگرفته‌اند اما این به معنای این نیست که جک فروت این خواص را ندارد؛ مثلاً پتاسیم موجود در جک فروت فشار خون را تنظیم کرده و از بیماری‌های قلبی پیشگیری می‌کند.
خواص جک فروت در چربی و کلسترول خون
فیبر موجود در جک فروت جلوی جذب چربی را گرفته و آنتی اکسیدان‌ها، احتمال رسوب چربی در دیواره عروق را کاهش می‌دهند. البته نه تنها خود میوه، بلکه ریشه درخت و عصاره میوه هم خواص درمانی داشته و در طب سنتی هندی و سریلانکایی از این میوه برای درمان آسم، اسهال و زخم معده استفاده می‌شود. همان‌طور که اشاره کردیم این خواص تائید شده‌اند اما هنوز از لحاظ علمی مورد آزمایش قرار نگرفته‌اند.
عوارض خوردن جک فروت
به دلیل وجود ترکیبات خاص در جک فروت، ممکن است بعضی از افراد به آن حساسیت داشته باشند که در چنین مواردی باید از مصرف آن جدا خودداری کرد. از آنجایی که این میوه در پایین آوردن قند خون نقش مهمی ایفا می‌کند.
بهتر است افراد دیابتی که به‌طور روزانه جک فروت مصرف می‌کنند، با پزشک خود مشورت کرده و از وی بخواهند میزان و دوز داروهای کنترل کننده قند خون را کاهش دهد. گذشته از این موارد تا به حال مشاهده نشده که مصرف جک فروت عارضه جدی به دنبال داشته باشد.
نحوه مصرف و خوردن جک فروت
بسته به این که جک فروت شما چقدر رسیده باشد می‌توانید آن را به‌صورت خام یا پخته شده مصرف کنید. عطر و طعم خاص میوه در کنار سایر میوه‌ها ترکیب بی نظیری به وجود می‌آورد اما جک فروت به دلیل بافت گوشت مانندی که دارد، بسیار مورد توجه گیاه خواران و وگان‌ها قرار گرفته است و آن را جایگزینی برای گوشت می‌دانند خصوصاً که میزان پروتئین آن هم نسبتاً بالاست.
البته می‌توانید از جک فروت در دستور پخت بعضی از انواع سوپ هم استفاده کنید و تکه‌های جک فروت نارس را به ماست یا اوتمیل اضافه کنید که مزه بسیار دلچسبی خواهد داشت. بسیاری از افراد دانه‌های جک فروت را دور می‌اندازند در حالی که می‌توان این دانه‌ها را پس از جوشاندن یا برشته کردن مصرف کرد.
باورهای اشتباه در مورد جک فروت
علاوه بر خواص زیاد جک فروت برای بدن متاسفانه یکی از باورهای اشتباه در مورد جک فروت، این است که دانه‌های آن سمی است. دانه‌های جک فروت به هیچ عنوان سمی نبوده و می‌توانید پس از پختن، آن‌ها را هم نوش جان کنید که منبع غنی‌ای از انواع آنتی اکسیدان‌ها، پروتئین، نشاسته و ویتامین ب ۱ و ب ۲ است.
البته این باور هم بی دلیل نیست؛ دانه‌های جک فروت حاوی تانین و تریپسین هستند که اگر به‌صورت خام مصرف شوند از جذب مواد غذایی پیشگیری می‌کنند. همچنین این دانه‌ها در افرادی که آسپرین و داروهای رقیق کننده خون، ضد لخته، ایبوبروفن و ناپروکسن مصرف می‌کنند احتمال خونریزی را بالا می‌برد اما خوشبختانه مصرف میوه مشکلی ندارد.
سخن آخر
جک فروت یکی از مغذی‌ترین، مفیدترین و سالم‌ترین میوه‌ها است که علاوه بر کاهش قند خون، خواص مؤثری در سلامتی بیشتر قلب دارد. جایگزین بسیار مناسبی برای گوشت است که برای افراد گیاه خوار بسیار مناسب است. بهترین فصل برای تهیه جک فروت تابستان است در غیر این صورت می‌توانید انواع کنسروی و کمپوت آن را تهیه کنید. جک فروت برای یک بار هم که باشد ارزش امتحان کردن را دارد و حتی شاید به میوه مورد علاقه شما تبدیل شود!
