درمان عفونت مجاری ادراری

عفونت مجاری ادرار چیست؟ راهکارهایی برای پیشگری و درمان آن

عفونت مجاری ادرار یکی از رایج‌‌ ترین انواع عفونت‌‌ ها است که در اثر هجوم باکتری‌‌ ها به کلیه، مثانه یا مجاری متصل‌‌ کننده‌‌‌‌ این دو به هم به وجود می ­آید.

این عفونت ها بسیار رایج هستند و هر ساله نزدیک به ۸ میلیون نفر را روانه دکتر می کنند. سیستم دفع ادرار به دو قسمت فوقانی و تحتانی تقسیم می­شود. بخش فوقانی شامل کلیه و جالب‌‌ ها (مجرایی که ادرار را از کلیه به مثانه می­برد) و بخش تحتانی شامل مثانه و میزراه (مسیری که ادرار را برای دفع انتقال می­دهد) می­شود.

واقیت هایی در مورد عفونت های مجاری ادرار

در ادامه به نکاتی در مورد سیستم ادراری و این عفونت ها اشاره می کنیم که بعداً به‌‌ صورت مختصر هر یک از آن ها را شرح خواهیم داد.

۵۰ درصد زنان در طول زندگی‌‌ شان به عفونت مجاری ادراری مبتلا می ­شوند.

علائم شایع به‌‌ صورت تکرر ادرار، احساس فوریت در دفع ادرار و سوزش ادراری است.

عفونت مجاری ادراری به دنبال علائم آن و آزمایش نمونه ادرار تشخیص داده می­شود، پس بهتر است نشانه­های آن را به خاطر داشته باشید

عفونت مجاری ادراری اگر به‌‌ موقع تشخیص داده شود، در عرض ۲ الی ۳ روز درمان می ­شود.

عصاره «قره قاط» عفونت مجاری ادراری را درمان نمی­ کند، اما از عود مجدد عفونت پس از درمان پیش­گیری می ­کند.

عوامل به وجود آورنده عفونت مجاری ادرار

عامل اصلی بیشتر عفونت مجاری ادراری، باکتری به اسم «اشرشیا کولای (E.coli)» است که در سیستم گوارش فراوان بوده و جزو باکتری­های بی‌‌ خطر است، اما اگر به سیستم ادراری تناسلی راه یابد، تازه آن روی خود را نشان می­دهد! باکتری­های «کلامدیا» و «مایکوپلاسما» می توانند میزراه را آلوده کنند اما روی مثانه اثری ندارند.

عوامل بوجود آورنده عفونت مجاری ادراری

بسته به اینکه عفونت مجاری ادراری کدام قسمت سیستم دفع ادرار را درگیر می کند، اسم ‌‌ های متفاوتی دارد. برای مثال میتوان به موارد زیر اشاره کرد. ناگفته نماند که میزنای­ ها به‌‌ ندرت دچار عفونت می­ شوند.

  • عفونت مثانه که سیستیت نامیده می شود.
  • عفونت میزراه که یورتریت نامیده می شود.
  • عفونت کلیه که پیلونفریت نامیده می شود.

عوامل خطرزا

بیش از ۵۰ درصد زنان در طول زندگی‌‌ شان حداقل یک‌‌ بار و ۲۰ درصد تا ۳۰ درصد آن­ها بیش از یک‌‌ بار به عفونت مجاری ادراری مبتلا می ­شوند. در خانم­ های باردار، عفونت سیستم ادراری به‌‌ اندازه‌‌  دیگر خانم­ ها است، اما به دلیل تغییراتی که در دوران حاملگی در سیستم ادراری به وجود می ­آید، باکتری­ ها شانس بیشتری برای سرایت کردن به کلیه ­ها دارند.

از آنجایی‌‌ که عفونت مجاری ادراری در خانم­های باردار هم برای بچه و هم برای مادر تهدید بزرگی محسوب می شود، آزمایش ادرار در تمامی خانم­های باردار انجام می­شود حتی اگر علائم عفونت مجاری ادراری را نداشته باشند؛ و در صورت مبتلا بودن، سریعاً درمان شروع می­شود تا از گسترش آن جلوگیری شود. افراد در هر سن و جنسی ممکن است به عفونت مجاری ادراری مبتلا شوند، اما برخی عوامل احتمال عفونت را بیشتر می کنند؛ مثلاً:

  • رابطه جنسی با فرد مبتلابه عفونت مجاری ادراری
  • دیابت
  • عدم رعایت بهداشت فردی
  • عدم تخلیه­ کامل مثانه
  • وجود کاتتر ادراری (تیوبی که برای تخلیه­ی ادرار در مسیر مجرای تناسلی و ادراری قرار می­گیرد)
  • بی‌‌ اختیاری در دفع مدفوع (به دنبال زایمان، کهولت سن، پرتودرمانی)
  • انسداد مجاری ادراری
  • سنگ ­کلیه
  • بعضی از راه ­های پیشگیری از بارداری
  • حاملگی
  • یائسگی
  • مداخلات پزشکی که روی مجاری ادراری انجام می ­شود
  • سیستم ایمنی ضعیف
  • بی‌‌  تحرکی طولانی‌‌ مدت
  • استفاده از اسپری­ های اسپرم کش برای پیشگیری از بارداری و نوار بهداشتی به‌‌ صورت طولانی‌‌ مدت و عدم تعویض به‌‌ موقع آن
  • استفاده­ زیاد از آنتی ‌‌ بیوتیک­ که موجب از بین رفتن «فلور» طبیعی روده و مجاری ادراری (فلور­ در واقع به مجموع باکتری ­های بی­خطر گفته می ­شود که با از بین رفتن آن ­ها، مکان مناسبی برای رشد باکتری­ های بیماری ­زا فراهم می ­شود)

علائم عفونت مجاری ادرار

علائم عفونت مجاری ادراری با توجه به سن، جنس، وجود کاتتر و اینکه کدام قسمت سیستم ادراری درگیر شده است متفاوت می ­باشد.

علائم شایع عفونت مجاری ادرار

  • احساس فوریت در دفع ادرار
  • تکرر ادرار
  • بوی بد و کدر بودن ادرار یا ادرار خونی
  • احساس درد و سوزش حین دفع ادرار
  • حالت تهوع و استفراغ
  • درد ­های عضلانی و شکمی

افرادی که کاتتر ادراری دارند، ممکن است به‌‌ جز تب هیچ علامت دیگری نداشته باشند که در این موارد تشخیص عفونت دشوار خواهد بود.

پیلونفریت حاد

 پیلونفریت در واقع عفونت دستگاه توبولوانترستیشیال کلیه است. در این حالت کلیه ­ها در مدت‌‌ زمان کوتاهی، به‌‌ صورت گسترده و شدید دچار عفونت می­شوند و فرد علائم درد در ناحیه­ی فوقانی پشت و پهلو ها، تب شدید همراه با لرز و احساس سرما، بی‌‌ حالی و مشکلات ذهنی را نشان می ­دهد. در صورت مشکوک بودن به پیلونفریت، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.

­سیستیت

سیستیت در اصطلاح عام عفونت مثانه و در واقع التهاب در مثانه به علت جایگزینی و رشد عامل بیماری‌‌ زا در آن و ایجاد عفونت است. شایع‌‌ ترین عامل سیستیت باکتری گرم‌‌  منفی است. در افراد مبتلابه عفونت مثانه، تب، احساس فشار و گرفتگی عضلات شکم و درد ناحیه­ی تحتانی پشت خواهند داشت.

عوارض عفونت مجاری ادرار

بیشتر عفونت مجاری ادراری ها خطرساز نیستند، اما بعضی­ها خصوصاً عفونت قسمت ­های فوقانی (کلیه و میزنای ها) مشکلات جدی به دنبال دارند. عود عفونت یا عفونت طولانی‌‌ مدت کلیه، ممکن است باعث وارد آمدن آسیب دائمی به کلیه شود و بعضی از عفونت ­های حاد و ناگهانی، تهدید حیات هستند خصوصاً در مواردی که عفونت در داخل خون پخش شود که به آن «سپتی­سمی» می گویند.همچنین این عفونت­ ها در خانم ­های باردار موجب به دنیا آوردن نوزاد نارس یا نوازد کوچک و کم‌‌ وزن می شوند.

پیشگیری از عفونت مجاری ادرار

می ­توانید برای پیشگیری از عفونت مجاری ادراری راهکار­های زیادی را به کار ببندید، به عنوان نمونه می توانید فهرست کار ها و اقداماتی که در زیر آمده اند را مد نظر قرار دهید:

  • زیاد آب بنوشید و زود به‌‌ زود دستشویی بروید.
  • از نوشیدن مایعاتی مانند قهوه و الکل که باعث تحریک مثانه می ­شوند، خوداری کنید.
  • پس از مقاربت جنسی اقدام به دفع ادرار کنید. این مورد اهمیت زیادی دارد، زیرا ادرار و مایعاتی که با آن بیرون می آیند یک خاصیت ضدعفونی کنندگی دارند و از طرفی هم این کار در جلوگیری از ابتلا به سرطان پروستات بسیار مفید است.
  • حفظ بهداشت فردی پس از دفع ادرار و مدفوع، به طوری که سعی کنید بعد زا شستشوی کامل حتما خود را کاملا با دستمال کاغذی های ساده و بدون هیچ رنگ و بویی خشک کنید.
  • حفظ بهداشت ناحیه­ تناسلی، سعی کنید در مدت های معین ناحیه تناسلی را آب شستشو دهید.
  • دوش گرفتن به‌‌ جای وان، با این کار احتمال ورود آب و متعاقبا باکتری ها و آلودگی های احتمالی به مجاری کاهش می یابد.
  • برای پیشگیری از بارداری، راه­ های دیگری به‌‌ جز دیافراگم یا اسپرم ­کش­ ها را امتحان کنید.
  • از استفاده کردن از عطریات و اسپری‌‌ های خوش ‌‌ بوکننده در ناحیه­ تناسلی پرهیز کنید.
  • لباس‌‌ زیرهای نخی بپوشید تا ناحیه­ ژنیتال خشک بماند.
  • از پوشیدن لباس‌‌ زیرهای تنگ خودداری کنید، که متاسفانه در کشور ما ایران این مورد اصلا رعایت نمی شود و خیلی از خانم ها حتی در خانه و خلوت خود نیز علاقه زیادی به پوشیدن لباس های تنگ دارند.

افراد باید به‌‌ محض دیدن نشانه­ های عفونت مجاری ادراری به پزشک مراجعه کنند، خصوصاً اگر نشانه ­ها حاکی از عفونت شدید باشد.

تشخیص عفونت مجاری ادرار

تشخیص این بیماری در واقع در وهله اول متکی به نشان هایی است که خود فرد آن ها را تشخیص می دهد و در مرحله بعد آزمایش ادرار، از نظر تعداد گلبول ­های سفید، گلبول­ های قرمز و باکتری ­ها بررسی می­ شود. برای گرفتن نمونه ادرار، ابتدا باید ناحیه­ ژنیتال شست‌‌  و شو داده شود، سپس بعد از دفع مقداری ادرار، نمونه ادرار از فرد مورد نظر گرفته می شود. دفه مقداری ادرار در اول کارباعث می شود که باکتری­ های دهانه­ ناحیه­ ژنیتال وارد نمونه ن­شوند و در جواب تست اختلال ایجاد نکنند.

تشخیص عفونت مجاری ادراری

تشخیص عفونت مجاری ادراری

اگر فردی به‌‌ صورت مکرر به عفونت مجاری ادراری مبتلا شود، تست­ های دیگر برای روشن شدن وضعیت عملکردی و ساختاری سیستم ادراری انجام می ­شود. از جمله این آزمایش ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • تشخیص از طریق عکس ‌‌ برداری: شامل عکس ‌‌ برداری از مجاری ادراری با استفاده از امواج فراصوت، سی تی اسکن، ام آر آی و پراش پرتو ایکس می شود.
  • یورو دینامیک: آزمایشی است که شیوه نگهداری ادرار توسط مثانه و دفع آن از مثانه را بررسی می کند. همچنین کارایی عضلات اسفنکترو مثانه ومشکلاتی نظیر بی اختیاری ادرار، تکرر ادرار و اضطرار ادرار را می توان با این تست مورد بررسی قرا ر داد. درواقع هرنوع روش تشخیصی که مشکلات مثانه را نشان دهد تست یورودینامیک گفته می شود. این روش مشخص می­ کند که مجاری ادراری، میزان مناسبی از ادرار را در خود نگه می ­دارند و به‌‌ درستی ادرار را دفع می­ کنند.
  • سیستوسکوپی: پزشک با استفاده از دستگاهی دوربین مانند که توسط یک لوله‌‌‌‌ باریک از طریق میزراه وارد مثانه می شود، طول میزراه و مثانه را معاینه می کند.

عفونت مجاری ادراری در مردان

در مردان زیر ۵۰ سال، از هر ۱۰ هزار نفر تنها ۵ تا ۸ نفر به عفونت مجاری ادراری مبتلا می شوند. همان‌‌ طور که مشهود است مردان به‌‌ ندرت به عفونت مجاری ادراری مبتلا می شوند اما احتمال ابتلا شدن با افزایش سن بالا می رود. در مردان نیز مانند زنان همان قسمت‌‌ هایی که توضیح داده شد مبتلابه عفونت می شوند با این تفاوت که خطر عفونت پروستات نیز به آن اضافه می گردد. همچنین در مردانی که عمل ختنه برای آن‌‌ ها انجام‌‌ شده، خطر عفونت مجاری ادراری کمتر از بقیه است. درمان عفونت مجاری ادراری در مردان و زنان مشابه است.

درمان عفونت مجاری ادراری در مردان

ازآنجایی‌‌ که منشأ عفونت مجاری ادراری اغلب باکتری‌‌ ها هستند، برای درمان آن آنتی‌‌ بیوتیک استفاده می شود. نوع و طول مدت درمان بسته به علائم بیماری و سابقه‌‌‌‌ قبلی فرد متفاوت است. برای اطمینان از عدم عود عفونت و عدم ایجاد مقاومت نسبت به آنتی‌‌ بیوتیک‌‌ ها، باید دوره‌‌‌‌ درمان به‌‌ صورت کامل انجام شود. به دنبال از بین رفتن کامل عفونت، علائم عفونت مجاری ادراری نیز خودبه‌‌ خود از بین می روند.

آب خوردن زیاد و دفع مکرر ادرار، برای شست و شوی مسیر از باکتری‌‌ ها بسیار مفید است. ممکن است برای تسکین درد، از قرص‌‌ های مسکن استفاده شود؛ همچنین گرم کردن یک حوله و گذاشتن آن روی شکم و پهلوها مؤثر خواهد بود. عفونت مجاری ادراری دو نوع ساده و پیچیده دارد. در نوع ساده، فرد علائم چندانی ندارد و ادرار شفاف است. در این حالت درمان ۲ الی ۳ روز طول می کشد.

در نوع پیچیده، فرد علاوه بر عفونت مجاری ادراری، بدنش به دلایلی مثل حاملگی یا پیوند قلب، ضعیف‌‌ تر از حالت معمولی است. در این حالت درمان مدت‌‌ زمان بیشتری طول می کشد (تقریباً یکتا دو هفته). در درمان عفونت مجاری ادراری، مشکلات زمینه‌‌ ای نیز باید پیدا و رفع شوند در غیر این صورت آسیب کلیه‌‌ ها محتمل خواهد بود. مثلاً در افرادی که دیابت دارند، کنترل قند خون برای پیشگیری از عفونت مجاری ادراری باید موردتوجه باشد.

در شرایطی که شدت عفونت‌‌ ها زیاد است، فرد باید در بیمارستان بستری شود تا ازنظر دریافت مقادیر کافی مایعات و مصرف صحیح آنتی‌‌ بیوتیک‌‌ ها تحت نظر باشد. همچنین در شرایطی مانند موارد زیر نیز بستری شدن در بیمارستان الزامی است:

  • خانم‌‌ های باردار
  • سالمندان
  • افرادی که دچار سرطان، دیابت، ام اس، آسیب نخاع یا سایر شرایط خاص هستند
  • افرادی که سنگ کلیه دارند یا مسیر مجاری ادراری دارای اختلال است
  • افرادی که اخیراً عمل جراحی سیستم ادراری داشته‌‌ اند

عود عفونت مجاری ادرار در خانم‌‌ ها

خانم‌‌ هایی که به‌‌ تازگی عفونت مثانه داشته‌‌ اند باید موارد و نکاتی که در ادامه به آن ها اشاره شده است را حتما در زندگی و روابط خود مد نظر قرار دهند.

پس از نزدیکی، یک دوز قرص آنتی‌‌ بیوتیک مصرف کنند

تا ۶ ماه، روزانه حداقل یک دوز آنتی‌‌ بیوتیک مصرف کنند

اگر علائم عفونت مجاری ادراری دوباره ظاهر شد، باید ۲ الی ۳ روز درمان با آنتی‌‌ بیوتیک را شروع کنند

اگر خانم یائسه است، درمان با استروژن شروع شود

مراقبت‌‌ ها و درمان‌‌ های خانگی

چندین مورد از مراقبت‌‌ ها و داروهایی که بد نیست برای درمان عفونت مجاری ادراری بدانید شامل موارد زیر هستند:

مکرراً آب بنوشید و ادرار دفع کنید تا باکتری‌‌ ها از مسیر شست‌‌ وشو داده شوند. اگر درد شکم دارید، گرم کردن حوله یا هر چیزی و گذاشتن آن روی محل درد، آن را تسکین می دهد. همچنین گفته می شود عصاره‌‌‌‌ قره قاط برای درمان عفونت مجاری ادراری مؤثر است اما همان‌‌ طور که قبلاً اشاره شد، موجب درمان نمی شود اما از عود آن پیشگیری می کند.

قره قاط در خود ماده ای به نام «پرانتوسیانیدین» دارد که از اتصال «اشرشیا کولای» به دیواره‌‌ های مجاری ادراری و لوله‌‌ های گوارشی پیشگیری می کند. در طی تحقیقاتی گسترده، محققان دریافتند خانم‌‌ هایی که عصاره‌‌‌‌ قره قاط مصرف می کنند، در طی یک سال، ۳۵ درصد کمتر دچار عود عفونت مجاری ادراری می شوند.

علاوه بر اینف تحقیقات دیگری ثابت کرد، مصرف روزانه ۵۰۰ میلی‌‌ گرم عصاره‌‌‌‌ قره قاط، اثری مشابه مصرف روزانه ۱۰۰ میلی‌‌ گرم تری متوپریم (نوعی آنتی‌‌ بیوتیک) دارد بدون اینکه عوارض آنتی‌‌ بیوتیک‌‌ ها را داشته باشد. همچنین عصاره‌‌‌‌ قره قاط حاوی «آنتوسیانین» و «سالیسیلیک اسید» است که اثرات ضد درد و ضدالتهاب دارند و می توانند اثرات درد و التهاب عفونت مجاری ادراری را نیز کاهش دهند.

متخصصان مامایی وزنان و زایمان، پیشنهاد می کنند در مواردی که عفونت مجاری ادراری شدید نیست برای پیشگیری از عود آن، از عصاره‌‌‌‌ قره قاط استفاده شود. از بین رفتن فلور طبیعی دستگاه تناسلی ادراری به دنبال مصرف آنتی‌‌ بیوتیک‌‌ ها، خطر عفونت را بالا می برد. به همین جهت پیشنهاد می شود پس از گذراندن یک دوره‌‌‌‌ مصرف آنتی‌‌ بیوتیک‌‌ ها، مصرف پروبیوتیک ها (گونه‌‌ ای از فلور طبیعی بوده و به‌‌ صورت قرص موجود می باشند) شروع شود.

همچنین گونه‌‌ ای از باکتری به نام «بیفیدو باکتریوم لانگوم» توانایی پیشگیری از اتصال باکتری‌‌ ها به دیواره‌‌‌‌ روده‌‌ ها را دارد و موجب افزایش تولید مواد شیمیایی ضد باکتریایی و اسیدهای ارگانیک و طبیعی شده و احتمال عفونت مجاری ادراری را کاهش می دهد.

سخن آخر

فونت مجاری ادراری از جمله بیماری هایی است که اگر به موقع تشخیص و درمان نشود می تواند آسیب های جبران ناپذیری را به سلامتی فرد وارد کند. ابتلا به این بیماری می تواند دلایلی مختلفی داشته باشد. راه های زیادی برای تشخیص و درمان عفونت مجاری ادراری وجود دارد. لطفا تجربیات خود را برای کمک به دیگران با ما به اشتراک بگذارید.

مقالات مرتبط
دیدگاه شما
0 0 رای ها
امتیاز مقاله
اشتراک در
اطلاع از
guest

0 دیدگاه ها
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x