وقتی صحبت از مصرف قرص و ویتامین تاریخ صرف گذشته شود باید دقت داشت که ویتامینها با قرصهایی مانند آسپرین و ایپوپروفین کاملاً متفاوت است. مصرف ویتامین تاریخ مصرف گذشته برای هر فردی از جمله خانمی در دوران بارداری رخ دهد. آیا مصرف این ویتامینها میتواند سلامتی بدن را به خطر بیندازد؟ چه موقع این ویتامینها خطرناک خواهند بود؟ برای پاسخ به این پرسشها با کابان مگ همراه باشید.
تاریخ انقضای و مصرف ویتامینها
سازمان غذا و داروی امریکا (FDA) مکملهای غذایی از جمله ویتامینها و مواد معدنی را ملزم به داشتن تاریخ انقضا نمیکند. تولیدکنندگان ممکن است تاریخ انقضا را روی محصولات خود چاپ کنند که در این صورت باید روی محصول نوشته شود: «در این تاریخ منقضی میشود»، «بهترین تاریخ استفاده»، یا «تا این تاریخ مصرف شود».
هرگاه تحت هر شرایطی تولیدکننده تصمیم به درج تاریخ انقضا بر روی محصولات بگیرد، سازمان غذا و داروی امریکا آنها را ملزم میکند تا «تاریخی معتبر که غلط و گمراه کننده نباشد را درج کنند»؛ به عبارت دیگر، تولیدکنندگان باید ویتامینها را بررسی کنند که تا زمان تاریخ انقضایشان، اثربخشی خود را حفظ کنند.
آیا مصرف ویتامین تاریخ گذشته بیخطر است؟
مصرف ویتامینهای منقضی شده ضرری ندارد اما ممکن است مانند قبل مؤثر نباشند. هنگامی که ویتامینها به تاریخ انقضای خود میرسند تا زمانی که تحت شرایط مناسب نگهداری شوند، باید حاوی ۱۰۰ درصد مکملهای غذایی نوشته شده بر روی برچسب خود باشند.
پس از تاریخ انقضا، اثربخشی ویتامینها رو به کاهش میگذارد. دلیلی برای نگرانی در مورد آسیبهای جدی یا عوارض جانبی نیست، اما به این معنی است که با مصرف ویتامین منقضی شده، دوز مورد نظر را دریافت نخواهید کرد. بهتر است آنها را دور بیندازید و یک بسته جدید ویتامین تهیه کنید.
نکته مهم این است که اگر روی ویتامینهای منقضی شده، رشد کپک مشاهده کردید و یا بوی عجیب و غریبی از آنها متصاعد شد، مراقب باشید. به دلیل آلودگی میکروبیولوژیکی، مصرف این ویتامینها خطرناک است. از مصرف آنها خودداری کنید و به طور کامل دور بیندازید.
مصرف ویتامین تاریخ انقضا گذشته در بارداری
بارداری تنها زمانی است که عدم استفاده از ویتامینهای تاریخ گذشته بسیار مهم است. ویتامینهای قبل از تولد حاوی اسید فولیک هستند که برای کاهش خطر نقص لوله عصبی در جنینِ در حال رشد ضروری است. اگر در حال استفاده از ویتامینهای منقضی شده قبل از تولد هستید، به مقدار کافی فولیک اسید دریافت نمیکنید؛ بنابراین یک بسته ویتامین جدید از داروخانه تهیه کنید.
عواملی که بر تاریخ انقضای ویتامین تاثیر دارند
اینکه ویتامینها چگونه منقضی میشوند به چندین عامل بستگی دارد. بعضی از این عوامل به تولید و بعضی دیگر به عادات شما وابستهاند.
- شکل ویتامین؛ ویتامینهای صمغ مانند و ویتامینهای مایع سریعتر از قرصها، کپسولها و ژلاتینها منقضی میشوند.
- نوع بستهبندی؛ برخی ویتامینها در ظروف مات، اثربخشی خود را به مدت طولانیتری نسبت به ظروف شفاف، به دلیل اثرات اشعه ماوراءبنفش خورشید، حفظ میکنند.
- درپوش بستهبندی؛ همچنین نوع درپوش – درپوش پیچ مانند در مقابل درپوش چسبی – ممکن است عمر مفید را تحت تأثیر قرار دهد. اگر یک درپوش چسبی در هنگام بسته شدن، مهر و موم مناسبی ایجاد نکند، ویتامینها در معرض رطوبت بیشتری قرار میگیرند که منجر به سریعتر تجزیه شدن آنها میشود.
- محل نگهداری؛ اگر ویتامینها را در مکانی با رطوبت بالا مانند جعبه کمکهای اولیه در حمام نگهداری کنید، سریعتر خراب میشوند. به همین ترتیب، از قرار دادن ویتامینها در معرض نور مستقیم خورشید نیز خودداری کنید. مکانی خنک و تاریک بهترین جا برای نگهداری اکثر محصولات است.
- آلودگی؛ هر روز بعد از آماده کردن ناهار فرزندانتان به ظرف حاوی ویتامین دست میزنید؟ آلودگی بطری ویتامین با مواد غذایی یا ذرات باکتری ممکن است عمر مفید آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
تفاوت میان انواع ویتامین
عمر مفید ویتامینها به نوع ویتامین نیز وابسته است. برای مثال، برخی تحقیقات نشان دادهاند که تاریخ مصرف انواع ویتامین زیر سریعتر از بقیه ویتامینها منقضی میشوند. عمر مفید مولتی ویتامینها به ویتامین خاصی که سریعتر اثربخشی خود را از دست میدهد بستگی دارد.
- ویتامین ث؛ این ویتامین کاملاً به جذب رطوبت حساس است، یعنی رطوبت نسبی هوا را در محیط خانه جذب میکند. زمانی که ویتامین ث (C) رطوبت را جذب میکند، اثربخشی خود را از دست میدهد. اگر این ویتامین به درستی بستهبندی نشود یا درپوش آن به طور مداوم در محیط مرطوب باز و بسته شود، سریعتر خاصیت خود را از دست میدهد.
- تیامین؛ یکی دیگر از ویتامینهای ب (B) ناپایدار است. تیامین نیز در اثر رطوبت، اثربخشی خود را از دست میدهد. بهترین روش، دور نگهداشتن این ویتامین از محیط های مرطوب است.
- ویتامین ک؛ زمانی که با مولتی ویتامینهایی که حاوی مواد معدنی هستند، ترکیب میشود، ویتامین ک (K) سریعتر خاصیت خود را از دست میدهد.
ویتامین منقضی شده را از بین ببرید
زمانی را برای بررسی تاریخ انقضا و مصرف ویتامین مصرفی خود اختصاص دهید. اگر ویتامین تاریخ گذشته پیدا کردید، به طور کامل دور بیندازید. سازمان حفاظت از محیطزیست توصیه میکند تا مراحل زیر را برای از بین بردن ویتامینها و دیگر مکملهای غذایی منقضی شده انجام دهیم:
- قرصها را از بستهبندی جدا کنید.
- ویتامینها را در ظرف یا کیسه یکبار مصرف با یک ماده نامطلوب دیگر قرار دهید. زمانی که ویتامینها با موادی که چندان برای کودکان جذاب نیستند ترکیب شوند، بچههای کنجکاو یا حیوانات اهلی کمتر احتمال دارد آنها را در سطل زباله پیدا کنند.
- درب ظرف یا کیسه را کاملاً ببندید و آن را در سطل زباله قرار دهید.
سازمان حفاظت از محیطزیست ریختن ویتامین منقضی شده و تاریخ مصرف گذشته در فاضلاب را توصیه نمیکند؛ زیرا این مواد ممکن است از طریق فاضلاب به رودخانهها، دریاچهها و یا دیگر منابع آب نوشیدنی وارد شوند.
سخن آخر
اگر متوجه شوید تاریخ مصرف و انقضای ویتامینی که روزانه مصرف میکردید، ماهها قبل به اتمام رسیده، نگران نباشید. تاریخ انقضایی که بر روی ویتامینها درج شده، بر اساس اثربخشی ویتامین است، نه بیخطر بودنشان. تا زمانی که اثری از قارچ و کپک روی ویتامینها نباشد، میتوانید با خیال راحت از آنها استفاده کنید. ممکن است ویتامینهای تاریخ گذشته همان اثر قبلی را نداشته باشند، اما سلامتیتان را نیز به خطر نمیاندازند. در هر صورت مصرف موادی که فایده یا برای بدن ندارد س لزومی هم ندارند که مصرف شوند و باید دور ریخته شوند.