اگر بچۀ شما ناخن‌های خود را می‌جود مطمئن باشید که او تنها بچه‌ای نیست که این کار را می‌کند. طبق آمارهای منتشر شده حدود ۵۰ درصد از بچه‌های بین ۱۰ تا ۱۸ ساله، حداقل گاهی اوقات ناخن‌های خود را می‌جوند که برای بسیاری از آن‌ها این عادت را زمانی که حتی جوان‌تر بوده‌اند، شروع کرده اند. بدانید که ناخن جویدن یک بیماری فیزیکی نیست و در طب سنتی و طب جدید یا داروهای شیمیایی به دنبال درمان آن نباشید. درمان قطعی آن با کمی صبر و حوصله از سوی پدر و مادر امکان پذیر است.
علت جویدن ناخن بچه چیست؟
ناخن جویدن یکی از شایع‌ترین «عادات عصبی» است و به دسته‌ای از عادات گفته می‌شود که شامل پیچاندن مو، دست در بینی کردن و مکیدن انگشت شست هم می‌شوند. به طور کلی عادات عصبی به عنوان رفتار تکرار شونده با تمرکز بر بدن شناخته می‌شوند. بنابراین برخی از بچه‌ها وقتی بی‌قرار هستند، ناخن‌های خود را می‌جوند. در حالی‌که بسیاری از بچه‌ها دقیقاً نمی‌دانند در زمان اضطراب چه کار باید کنند. از این رو ناخن جویدن می‌تواند برای بسیاری از بچه‌ها وسیله یا ابزاری برای کاهش اضطراب و تسکین باشد.
ناخن جویدن کودک چه عواقب و خطراتی دارد؟
علاوه بر اینکه دیدن ناخن جویدن بچه‌ها به ویژه برای پدر و مادر چندان خوشایند نیست، این کار می‌تواند به دندان‌های آن‌ها نیز آسیب برساند. بنابراین اگر بچۀ شما با خشونت و شدت دندان‌های خود را می‌جود، بهتر است این موضوع را با دندان‌پزشک او مطرح نمایید. در بیشتر مواقع، ناخن جویدن مشکل سلامتی جدی به وجود نمی‌آورد و نشان‌دهندۀ یک مسئله ریشه‌ای عمیق‌تر نیست بلکه تنها یک عادت عصبی کوچکی است که اغلب والدین را عصبانی می‌کند. در ادامه به بهترین راهکارهای مؤثر برای ترک این عادت بد جویدن ناخن در بچه‌ها پرداخته شده است.
بهترین راه درمان قطعی ناخن جویدن بچه‌ها
از آنجایی که عادت ناخن جویدن بچه‌ها بالأخره با بزرگ شدنشان کنار گذاشته می‌شود، به نظر برخی از والدین بهترین رویکرد این است که این رفتار بچه‌ها را نادیده بگیریم ولی برای دسته‌ای دیگر از پدر و مادرها این‌گونه نیست و مداوم در حال یافتن و امتحان راه‌های جدید برای ترک و درمان این عادت بد جویدن ناخن در کودکان هستند که شاید ضررها و خطراتی هم برای سلامتی کودکان نیز داشته باشد.
اگر ناخن جویدن بچه‌ها به یک باره شروع شده است بهتر است که در اولین گام به این موضوع فکر کنید که آیا ممکن است بچۀ شما به دلیل خاصی دچار نگرانی و اضطراب شده باشد یا خیر. به خاطر داشته باشید که برخی از اتفاق‌های خوب مانند گرفتن نمره خوب در مدرسه و پاداش از سوی پدر و مادر هم می‌تواند برای بچه‌ها تنش‌زا باشد. اگر ناخن جویدن بچه‌ها به عادتی بد تبدیل شده است، روش‌هایی وجود دارند که می‌توان آن‌ها را پیاده کرد و مانع انجام این رفتار ناخوشایند در آن‌ها شد. از بهترین راهکارهای درمان جویدن ناخن در کودکان می‌توان به چند مورد زیر اشاره کرد.
برای درمان ناخن جویدن، ناخن کودک را روزانه بگیرید
کوتاه کردن ناخن‌های بچه‌ها، سطح ناخن‌هایشان را کم می‌کند و این یعنی کثیفی و چرک کمتری زیر ناخن وجود خواهد داشت و با این کار مطمئن خواهید شد که خطر کمتری سلامتی بچه شما را تهدید خواهد کرد. مراقب پوست‌های کناری ناخن هم باشید زیرا باکتری‌هایی که وارد پوست اطراف ناخن می‌شوند می‌توانند باعث عفونت شوند. یک ناخن‌گیر و سوهان ناخن تمیزی در کیف خودتان به همراهتان داشته باشید. برخی اوقات یک ناخن بلند می‌تواند بسیار وسوسه برانگیز باشد.
برای درمان قطعی ناخن جویدن به دنبال جایگزین باشید
به دنبال چیزی سالم برای بچۀ خود باشید که آن را در دهانش بگذارد. برای بچه‌هایی که کمی بزرگ‌تر هستند می‌توان از کرفس ترد یا تکه‌های هویج به عنوان خوراکی‌هایی سالم و معمول استفاده کرد. فقط مطمئن شوید که ناخن جویدن را با خوراکی‌های دارای شکر جایگزین نمی‌کنید زیرا در این صورت یک عادت بد را با عادت بد دیگری جایگزین کرده‌اید.
به بچۀ خود چیزی برای تمرکز بر آن بدهید
چیزی پیدا کنید تا انگشتان بچه‌تان را درگیر کند. او ممکن است دوست داشته باشد توپ استرس کوچکی را فشار دهد. این کارها به او اجازه می‌دهد که بر روی بافت قابل لمس این وسایل تمرکز کند و آن چیزی که در دست دارد را احساس کند تا اینکه بخواهد بر روی صدا و حس جویدن ناخن‌هایش تمرکز نماید.
یک رمز بین خودتان داشته باشید
یک علامت زیرکانه بین خودتان دو نفر تعیین کنید که با آن بتوانید به او اشاره کنید جویدن ناخن‌هایش را متوقف کند. وقتی می‌بینید بچه‌تان دارد ناخن‌هایش را می‌جود، به آرامی بازویش را لمس کنید و یا کلمه‌ای رمزی به کار ببرید که به او هشدار دهد، بدون اینکه کسی دیگر متوجه شود. این کار به او کمک می‌کند تا در زمان انجام جویدن ناخن به خودش آید. در حقیقت بسیاری از این رفتارهای عصبی به‌طور ناخودآگاه انجام می‌شوند.
یک سیستم پاداش ایجاد کنید
یک تقویم یا وایت برد کوچک انتخاب کنید و روزهایی که فرزند شما ناخن‌هایش را نمی‌جود را مشخص نمایید و برایش برچسب بزنید. اگر انجام ندادن این کار در کل روز برای فرزندتان سخت است، روز را به بازه‌های زمانی کوچک‌تر مثلاً «قبل از صبحانه» یا «طی شام خوردن» تقسیم کنید. هر وقت او توانست میزان مشخصی برچسب جمع کند، به او یک جایزه بدهید مثلاً می‌توانید به ازای هر ۵ برچسب او را به پارک ببرید. این سیستم در مورد برخی از خانواده در جهت درمان قطعی جویدن ناخن بسیار مفید بوده است.
ناخن‌های بچه خود را تزئین کنید
یکی از بهترین راه های درمان ناخن جویدن کودکان به ویژه دختر بچه ها این است که ناخن های آن ها را آرایش کنید. اگرچه این ایده برای پسر شما ممکن است چندان مناسب نباشد، ولی دختر شما از اینکه وقتی ناخن‌هایش کمی بلند شوند و بتواند آن‌ها را خوشگل کند شگفت‌زده می‌شود. این کار نه تنها می‌تواند فرصتی برای پیوند بین مادر و فرزند باشد، بلکه راهکاری مناسبی است که روی ناخن‌هایش انجام می‌شود و ممکن است او را از عادت بد جویدن ناخن منصرف کند.
لاک‌های ناخن غیر جویدنی را امتحان کنید
همیشه راهکارهای کمی خشن‌تر نیز برای درمان قطعی ناخن جویدن وجود دارند. لاک ناخنی غیر جویدنی که طعم بسیار بدی دارند و هنگامی که بچه‌ها ناخن‌هایشان را بجوند احساس سوزش خواهند کرد. (مراقب باشید، به این خاطر که برخی از این لاک‌ها کمی استون یا فلفل هندی دارند و اگر بچۀ شما به چشم‌هایش را بمالد می‌تواند به او کمی آسیب برساند.) با پزشک یا داروساز فرزند خود صحبت کنید تا امن‌ترین گزینه را برای کودک خود انتخاب نمایید. طعم بد حداقل کودک شما را از اینکه انگشتانش را در دهانش گذاشته است هوشیارتر می‌کند.
پیامدهای طبیعی را در نظر بگیرید
راهکار دیگری که وقتی کار از کار بگذرد و از درمان ناخن جویدن کودک ناامید شوید به شما بسیار کمک خواهد کرد این است که خود کودکتان به اصطلاح سرش به سنگ بخورد و به خود آسیب بزند. به خاطر داشته باشید که پیامدهای طبیعی می‌توانند معلم‌های خوبی باشند؛ بنابراین اگر کودک شما از اینکه ناخن‌هایش را می‌جود، احساس درد در انگشتانش کرد، همین درد به او انگیزه می‌دهد که از جویدن ناخن‌هایش در آینده دست بردارد.
جلوی بدتر شدن اوضاع را بگیرید
توجه بیش از حد نشان دادن به عادات بد فرزندتان نتیجۀ عکس به همراه دارد و جویدن ناخن نه تنها درمان نخواهد شد بلکه حتی بدتر هم خواهد شد. تنبیه کردن کودک یا خجالت‌زده کردن او از جویدن ناخن در کمک کردن به تغییر این عادت اثربخش نیستند.
به کودک خود کمک کنید که جویدن ناخن را مدیریت کند ولی خیلی به متوقف کردن او گیر ندهید. اینکه سرش داد بزنید یا به بگویید که «زشت» است، مطمئن باشید کمکی نخواهد کرد. از صحبت‌های طولانی برای بیان دلایل زشت بودن انگشت در دهان گذاشتن دست بردارید، این روش هم احتمالاً جواب نخواهد داد زیرا خیلی از بچه‌ها معنی کلمات سنگینی که به کار خواهید برد را نخواهند فهمید.
برای درمان ناخن جویدن به کودک انگیزه دهید
کمک کردن به فرزندتان برای خاتمه دادن و درمان قطعی به جویدن ناخن زمانی اثربخش است که او هم موافق برنامه و نقشه باشد. اگر او انگیزه‌ای برای کنار گذاشتن این رفتار نداشته باشد، به احتمال زیاد تلاش‌های شما موفقیت‌آمیز نخواهد بود. پس با او صبوری کنید و اگر علاقه‌ای به کنار گذاشتن این رفتار جویدن ناخن‌هایش ندارید، منتظر بمانید تا علاقه‌مند شود.
شما می‌توانید هر از چند گاهی با گفتن مواردی مثل «من متوجه شدم که تو ناخن‌هایت را خیلی می‌جوی. بچه‌های مدرسه تا حالا متوجه این موضوع نشده‌اند؟» موضوع را پیش بکشید. تذکر دادن در مورد اینکه افراد دیگر ممکن او را هنگام انجام این کار ببینند، می‌تواند او را کمی نسبت به دیده شدن توسط دیگران هوشیارتر کند. مثلا می‌توانید از او بپرسید که «به نظر می‌رسد وقتی ناخن‌هایت را می‌جوی، انگشتانت گاهی اوقات درد می‌گیرند. تا حالا پیش آمده که آرزو کنی کاش هیچ وقت این کار را انجام نمی‌دادی؟»
اگر فرزندتان تمایل داشت که این عادت بد ناخن جویدن را کنار بگذارد و به نحوی آن را درمان کند، با همدیگر روی پیدا کردن نقشه‌ای برای کمک کردن به او کار کنید. او می‌تواند کلمۀ رمز مورد نظر که شما بتوانید از آن استفاده کنید را خودش مشخص کند یا ممکن است بگوید که اگر بتواند ناخن را تا میزان مشخصی بلند کند که بتوانید آن را بگیرید (نه اینکه قبل از بلند شدن آن‌ها را بجود)، جایزۀ مخصوصی می‌خواهد.
برای درمان ناخن جویدن به کودک زمان بدهید
ناخن جویدن ممکن است گاهی اوقات به یک باره متوقف شود، ولی شاید بعد از مدتی دوباره بدتر شود. این اتفاق هنگام کنار گذاشتن این عادت پیش می‌آید. با این حال، با گذر زمان ناخن جویدن فرزند شما احتمالاً فروکش می‌کند. شکستن عادات بد سخت هستند.
به عادات بد خودتان به عنوان افراد بالغ فکر کنید که طی سال‌های گذشته موفق به مبازره کردن با آن‌ها شده‌اید. اگر فرزند شما در متوقف کردن و درمان عادت جویدن ناخن ناامید شد، به او یادآور شوید که او در این وضعیت تنها نیست و قبل از اینکه خودتان بیش از حد ناامید شوید، به خودتان هم یادآوری کنید که این شرایط احتمالاً فقط دوره‌ای و کوتاه هستند.
برای درمان ناخن جویدن چه کارهایی نباید بکنیم
- سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثر درمانی نخواهد داشت، بلکه این عادت را تشدید کرده، باعث اختلالات دیگری نیز می‌شود.
- گفتن جملاتی از این قبیل که: «اگر بار دیگر این عمل را انجام دهی دیگر دو سنت ندارم»، یا «حالا تو دیگر بزرگ شده‌ای و نیاید این کار را بکنید» و یا «اگر این عمل را انجام دهی به تو هدیه نمی‌دهم» نه تنها باعث ترک این عادت نمی‌شود، بلکه موجب می‌گردد که کودک احساس بی‌کفایتی کند و به‌منظور تحمل این فشار روحی بیشتر به این عمل روی آورد.
- برای ترک این عادت کودکان را گول نزنید و از دادن وعده‌های طلایی به کودک که قادر به انجام آن‌ها نیستید خودداری کنید، زیرا این اعمال نه تنها چاره کار نیست بلکه حالت رشوه دادن به او را به وجود می‌آورد و به علاوه از نفوذ کلام شما نیز می‌کاهد.
- پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ و رنگ کردن ناخن کودک شاید کاربردی نداشته باشد زیرا هیچ‌گاه کودک را با زور و اجبار وادار به ترک عادت خود نکنید. به کار بردن روش‌های غلط نه تنها در درمان این عادت مؤثر واقع نمی‌شود، بلکه به علت ناراحتی و اضطرابی که فراهم می‌کند باعث تشدید ناخن جویدن و ایجاد اختلالات دیگری نیز می‌شود
- در کودک به خاطر جویدن ناخن‌ها ایجاد ترس نکنید، زیرا این عمل در کودک اضطراب و احساسی گناه به وجود می‌آورد و باعث تشدید جویدن ناخن و همچنین اختلالات دیگری که از آن جمله افکار وسواسی است، می‌شود.
سخن آخر
ناخن جویدن و ناخن خوردن بچه‌ها برای بسیاری از پدر و مادرها پیش خواهد آمد که می‌تواند بسیار ناخوشایند باشد. پدر و مادرها با کمی دقت و وقت می‌توانند راهکارهایی را برای متوقف کردن و درمان جویدن ناخن فرزندشان به کار بگیرند. صبر و حوصله پدر و مادر در این فرآیند بسیار مهم است. سعی کنید همیشه از فرزند خود تحت هر شرایطی حمایت کنید. مطمئن باشید زیاد گیر دادن و سرزنش کرد جواب عکس خواهد داد.
