پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌هایی هستند که بیشتر ما آن‌ها را به دلیل خواصی که برای سلامت سیستم گوارشی و هضم و جذب بهتر غذا دارند می‌شناسیم؛ اما آیا پروبیوتیک‌ها غیر از این خواص دیگری هم دارند؟ البته که بله؛ پروبیوتیک ها از سلامت پوست و تقویت سیستم ایمنی گرفته تا تغییر خلق و تلقین احساس خوشحالی، تقریباً نخود هر آشی هستند! در این مقاله از کابان مگ بعد از پاسخ به پرسش پروبیوتیک چیست مطالبی در مورد بهترین زمان برای مصرف پروبیوتیک‌ها، راه‌های مصرف و خواص آن ارائه شده است.
پروبیوتیک چیست و به چه معناست؟
در پاسخ به پرسش پروبیوتیک چیست باید بگوییم که اصل کلمه پروبیوتیک از دو واژه لاتین «پرو» به معنای «برای» و «بیوتیک» به معنای «زندگی» تشکیل شده که ماهیت و خواص آن کاملاً از اسم آن مشخص است! پروبیوتیک‌ها در واقع انواع خاص و مفیدی از باکتری هستند که به‌صورت عمده در روده زندگی کرده و با مبارزه کردن با باکتری‌های بیماری‌زا و انواع قارچ، نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی و سلامتی ما دارند.
شاید جالب باشد بدانید ۸۰ درصد سلول‌های سیستم ایمنی در دستگاه گوارش و روده‌ها قرار دارند. پروبیوتیک‌ها علاوه بر اینکه در سیستم گوارش باعث کاهش نفخ، یبوست، اسهال و تولید گاز می‌شوند، به هضم بهتر مواد غذایی و جذب بهتر مواد معدنی هم کمک کرده و با سوزاندن مواد غیر قابل استفاده برای بدن، ویتامین تولید می‌کنند. از طرفی هم پروبیوتیک‌ها به تولید سروتونین و ۳۰ نوع انتقال دهنده عصبی دیگر کمک می‌کنند که نقش مهمی در احساس شادی و لذت دارند.
به‌صورت میانگین در بدن هر فرد ۱۰۰ تریلیون میکروب وجود دارد که یک پنجم آن‌ها مفید و چهار پنجم مضر هستند. متخصصین پوست اشاره می‌کنند که پروبیوتیک‌ها دقیقه مانند آنتی‌بیوتیک‌ها، باعث سوراخ شدن باکتری‌های مضر شده و آن‌ها را از بین می‌برند. این دقیقه فرایندی است که برای از بین بردن آکنه و روزاسه توسط آنتی‌بیوتیک‌ها انجام می‌شود. از طرفی هم پروبیوتیک‌ها از التهاب و قرمز شدن جای نیش حشرات جلوگیری می‌کنند.
فرایند به وجود آمدن آکنه و روزاسه بدین شکل است که باکتری‌های روی صورت توسط سیستم ایمنی تشخیص داده می‌شوند. سپس سلول‌های ایمنی درصدد از بین بردن این باکتری‌های بر می‌آیند که در این میان، قسمت‌هایی از پوست ملتهب و قرمز شده و در نهایت به‌صورت آکنه و روزاسه ظاهر می‌شود.
فواید پروبیوتیک برای سیستم گوارش و سیستم ایمنی
به جمع کل باکری‌های مفید و مضر که در روده زندگی می‌کنند، میکروبیوم روده گفته می‌شود. داشتن یک میکروبیوم متعادل و سالم، نقش فوق‌العاده مهمی در سلامتی ما داشته و باعث کاهش فشار خون، تعدیل سطح کلسترول بدن، سلامت کلیه‌ها و مجاری ادراری-تناسلی شده و به پیشگیری از بیماری‌های قلبی، بعضی از انواع سرطان و حتی درمان آن‌ها کمک می‌کند.
همان‌طور که بارها در مطالب قبلی اشاره کرده‌ایم، التهاب یکی از دلایل عمده بسیاری از بیماری‌های مزمن است؛ اما پروبیوتیک‌ها چه ربطی به التهاب دارند؟ زمانی که میزان پروبیوتیک‌ها کم شده و باکتری‌های مضر جای آن‌ها را می‌گیرند، نفوذپذیری دیواره روده افزایش پیدا می‌کند. در این حالت باکتری‌های مضر و سمی که تولید می‌کنند از این منافذ روده، وارد جریان خون شده و در کل بدن پخش می‌شوند.
سیستم ایمنی بعد از تشخیص این باکتری‌ها و سموم، فرایند التهاب را برای مقابله هرچه سریع‌تر فعال می‌کند اما این التهاب بیش از حد طول کشیده و زمینه را برای بسیاری از بیماری‌ها آماده می‌کند. این التهاب و عدم تعادل میکروبیوم روده، در افرادی که آکنه یا روزاسه دارند بیشتر از سایرین مشخص خواهد بود چراکه بیشتر شدن التهاب، قرمزی و تورم آکنه‌ها را بیشتر می‌کند.
اگر بخواهیم به‌صورت یک جمله مطالب را جمع‌بندی کنیم، پروبیوتیک‌ها برای تقویت سیستم ایمنی مفید بوده و نقش مؤثری در مبارزه با باکتری‌ها و انواع عفونت‌های قارچی دارند.
پروبیوتیک به سلامت پوست کمک می‌کند
عمده آکنه‌ها و ضایعات پوستی به دلیل واکنش نشان دادن سیستم ایمنی در برابر باکتری‌های سطح پوست است. استفاده از پماد‌های حاوی پروبیوتیک روی پوست، باعث می‌شود باکتری‌ها و انواع انگل نتوانند وارد پوست شوند که این خود از هرگونه واکنش التهابی سیستم ایمنی پیشگیری می‌کنند.
البته در این میان انواع خاصی از پروبیوتیک‌ها هم هستند که علاوه بر محافظت، وارد سلول‌های پوست شده و قسمتی از سلول را که مسئول فرستادن پیام به سیستم ایمنی است سرکوب می‌کنند. در این حالت واکنش‌های التهابی رخ نداده و آکنه و روزاسه به وجود نمی‌آید.
فواید پروبیوتیک‌ها برای دستگاه گوارش
پروبیوتیک‌ها در پیشگیری از بسیاری از مشکلات و بیماری‌های دستگاه گوارش از جمله یبوست، اسهال، التهاب راست روده، سندرم روده تحریک‌پذیر، درد شکم، بیماری کرون و نفخ نقش بسیار مهمی دارند.
همچنین پروبیوتیک‌ها باعث افزایش سلول‌های تولیدکننده ایمنوگلوبولین و سیتوکین می‌شوند و در واقع سیستم ایمنی را در روده‌ها تقویت می‌کنند. از طرفی هم افزایش مقادیر باکتری‌های مفید روده، نقش مهمی در هضم و جذب بهتر غذا دارد.
نقش پروبیوتیک در بهبود عملکرد ورزشی
اگر ورزشکار هستید چه مبتدی و چه حرفه‌ای، حتماً به اندازه کافی پروبیوتیک مصرف کنید. این باکتری‌های مفید با کمک به جذب بهتر مواد غذایی، باعث می‌شوند عضلات بدن همیشه مقادیر کافی انرژی در اختیار داشته باشند. علاوه بر این پروبیوتیک‌ها زمان ریکاوری بعد از ورزش کردن را کاهش داده و در دراز مدت باعث عملکرد بهتر ورزشی می‌شوند.
پروبیوتیک و بهبود مشکلات پوستی
به گفته متخصصین پوست شناسی، دستگاه گوارش و پوست ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. البته دستگاه گوارش به جز پوست روی اغلب قسمت‌های بدن اثر می‌گذارد. به همین دلیل در درمان مشکلات پوستی هموار روی عادات غذایی صحیح تأکید می‌شود.
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، پروبیوتیک‌ها با متعادل کردن و بهبود میکروبیوم روده‌ها و کاهش التهاب، باعث می‌شوند علاوه بر سلامت دستگاه گوارش، پوستی بسیار سالم و زیبا داشته باشید. به همین دلیل در موارد زیادی مشاهده شده که با شروع مصرف پروبیوتیک‌ها، غالب مشکلات پوستی از بین رفته‌اند.
داشتن پوستی جوان با پروبیوتیک‌ها
مقادیر کافی باکتری‌های مفید در روده، به حذف سموم مضر برای پوست بسیار کمک می‌کند. پروبیوتیک‌ها علاوه بر سم‌زدایی، در از بین بردن رادیکال‌های آزاد هم نقش دارند و از پیری زودرس پوست پیشگیری می‌کنند.
چقدر طول می‌کشد تا پروبیوتیک اثر کند؟
به گفته بعضی از محققین، از بین رفتن کاهش آکنه و جوش‌ها ۱۲ هفته زمان می‌برد. مطابق نتایج مطالعاتی که در این زمینه انجام شده و به ۵۶ نفر که آکنه داشتند، یک نوشیدنی حاوی پروبیوتیک داده شد، بعد از ۱۲ هفته آکنه‌ها از بین رفته و چربی سطح صورت به‌صورت محسوسی کاهش یافت.
البته ۳۰ روز بعد از شروع مصرف پروبیوتیک‌ها فواید آن در کاهش استرس و اضطراب و کاهش التهاب پوست کاملاً ملموس خواهد بود. یک نکته خیلی مهم این است که نباید انتظار داشته باشید با خوردن چند عدد قرص پروبیوتیک دستگاه گوارش کاملاً سالمی داشته باشید. تعدیل میکروبیوم و سلامت دستگاه گوارش ملزم به رعایت رژیم غذایی صحیح و سبک زندگی سالم است.
منابع و مواد غذایی طبیعی پروبیوتیک
قبل از اینکه سریعاً به داروخانه مراجعه کرده و قرص و کپسول پروبیوتیک مصرف کنید، بهتر است بدانید مواد غذایی حاوی پروبیوتیک بهترین گزینه برای تعدیل میکروبیوم روده هستند. در ادامه به چند مورد از مواد غذایی سرشار از پروبیوتیک اشاره کرده‌ایم.
کیمچی: کیمچی یا همان ترشی کلم کره‌ای، یکی از معروف‌ترین و خوشمزه‌ترین ترشی‌های سراسر دنیاست. در واقع شکل به عمل آمدن این ترشی به شکل تخمیری بوده و به همین دلیل، حاوی مقادیر زیادی پروبیوتیک است. کیمچی علاوه بر اینکه برای روده‌ها و دستگاه گوارش مهم است، به شما در کاهش وزن هم کمک می‌کند.
چای کامبوچا: در مورد چای کامبوچا مطالب بسیار کامل و مفیدی را در مطالب قبلی داخل سایت قرار داده‌ایم که می‌توانید به آن‌ها مراجعه کنید. در این جا فقط به این نکته بسنده کنید که چای کامبوچا از تخمیر چای سبز توسط یک نوع مخمر خاص به عمل آمده و علاوه بر داشتن مقادیر بالایی پروبیوتیک، به سم‌زدایی کردن بدن هم بسیار کمک می‌کند.
ماست حاوی پروبیوتیک و ماست محلی: ماست‌های محلی از آنجایی که پاستوریزه نمی‌شوند، حاوی مقادیر زیادی پروبیوتیک هستند البته بهتر است از بهداشتی بودن محیط آماده کردن ماست اطمینان حاصل کنید. همچنین امروزه ماست‌های حاوی پروبیوتیک هم روانه بازار شده‌اند که علاوه بر پروبیوتیک، کلسیم مورد نیاز بدن را هم تأمین می‌کنند.
پنیر‌های محلی و غیر پاستوریزه: انواع پنیر می‌توانند مقادیر بالایی پروبیوتیک داشته باشند اما در مراحل پاستوریزه کردن، همه یا قسمتی از این باکتری‌های پروبیوتیک از بین می‌روند. از آنجایی که پنیر‌های محلی فرایند پاستوریزه شدن را طی نمی‌کنند، جزو منابع سرشار پروبیوتیک هستند.
کفیر: کفیر در واقع شیر تخمیر یافته است که از ماست رقیق‌تر بوده و مزه‌ای مشابه ماست دارد. کفیر نقش مهمی در کاهش نفخ و تولید گاز در روده دارد.
سخن آخر
پروبیوتیک ها از جمله موجودات ذره‌بینی هستند که در تعامل با بدن ما در حال زندگی هستند. این موجودات کوچک می‌توانند خواص زیادی برای سلامتی بخش‌های مختلف بدن از جمله دستگاه گوارش، پوست و سیستم ایمنی داشته باشند. منابع و مواد غذایی طبیعی زیادی وجود دارند که حاوی مقدار زیادی پروبیوتیک هستند.
