برخی از بانوان مستعد ابتلا به بیماری هایی در دوران بارداری هستند. علاوه بر این، سابقه ابتلا به برخی از بیماری ها و مصرف برخی از داروها، میتواند بارداری را خطرساز کند. در این مقاله قصد داریم چند مورد از مهمترین بیماریهای این دوره را برای شما بیان کنیم تا در صورت مشاهده علائم هر یک از آنها، با مشورت با پزشکتان بتوانید از خطرات نه ماهه پیش رو پیشگیری کنید.
اعداد فشار خون چه چیزی را نشان میدهند
ابتدا باید بدانیم از اندازهگیری فشار خون دقیقاً چه میخواهیم. اولین عددی که پزشک در هنگام اعلام فشار خون می خواند فشار اول است (همان فشار بر شریانها زمانی که قلب خون را به بیرون پمپاژ میکند)، در حالی که عدد دوم، فشار دوم است (زمانی که جریان خون به قلب برمیگردد).
فشارخون طبیعی ۸/ ۱۲ یا کمتر است اگر این عدد بیشتر از ۱۴ / ۹ باشد، پر فشاری یا فشار خون بالا محسوب میشود. گاهی اوقات بالا رفتن فشار خون به دلیل استرس حضور در محیطهای پزشکی است که موضوعی کاملاً رایج است، حتی اگر در مورد فرد باردار نباشد.
در این شرایط فشار خون به طور موقت بالا میرود چون بعضی افراد در محیطهای پزشکی و بیمارستانی دچار استرس و اضطراب میشوند. (البته باید به این وضعیت عادت کنید چون ۹ ماه آینده این محیط و شرایط را زیاد میبینید)
فشارخون مزمن
بانوانی که دچار پرفشاری خون هستند طی ماههای اول بارداری، با ممکن است با علائمی مانند سریجه مواجه شوند، چون حجم خون افزایش پیدا کرده و بدن در تمام ساعات در حال فعالیت است تا روند رشد جنین سرعت بگیرد.
اگر قبل از بارداری فشارتان بالا بوده است، پزشک احتمالاً تشخیص فشار خون مزمن میدهد و باید تحت نظر باشید و ممکن است نیاز باشد بارداری زودتر از موعد خاتمه یابد.
فشار خون بالا در بارداری
یکی از کنترلهای دوران بارداری اندازهگیری فشار خون است. متخصصین توصیه میکنند در دوران بارداری فشار خون حتماً کنترل شود.
ممکن است شما در دروان قبل از بارداری دارای فشار خون باشید و دارو مصرف کنید به منظور کنترل فشار خون شما احتمال دارد پزشک در دوران بارداری نیز مصرف داروی فشار شما را توصیه کند.
بیماری فشار خون بالا میتواند عوارض بارداری را افزایش دهد و ممکن است برای مادر و جنین ایجاد خطر کند. به منظور حفظ سلامت خود و جنین جهت کنترل فشار خون بالا حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
پره اکلامپسی چیست؟
پره اکلامپسی بیماری فشار خون ناشی از بارداری (PIH) در دوران بارداری وضعیتی جدی به شمار می رود و ممکن است درگیری ارگانهای مختلف مثل مغز، کلیه و همچنین کاهش رشد جنین را همراه داشته باشد که در پی آن فرد را در معرض خطر ختم فوری و پیش از موعد بارداری قرار دهد. این بیماری مستلزم درمان و تحت نظر داشتن فرد به طور دقیقتر است.
اقدامات مؤثری که میتوانید انجام دهید
بالا رفتن فشار خون ناشی از استرس در محیطهای پزشکی
برای این که در ویزیت بعدی فشارخونتان به دلیل استرس از محیطهای پزشکی بالا نرود، زمانی که در سالن انتظار هستید نرمشهای آرامشبخش انجام دهید به خصوص زمانی که فشار خون را اندازهگیری میکنند.
فشار خون مزمن
اگر قبل از حاملگی به دلیل بالا بودن فشار خون تحت درمان دارویی بودهاید ممکن است پزشک از شما بخواهد ادامه دهید اما اگر تشخیص دهد که برای جنین ضرر دارد، ممکن است داروی دیگری تجویز کند و مصرف آن دارو را منع کنند. بهترین کار این است که قبل از ادامه مصرف با پزشک مشورت کنید.
فشار خون بالا ناشی از بارداری
احتمالاً پزشک به شما توصیه میکند به دلیل جلوگیری از بالا رفتن فشار خون، آسپرین مصرف کنید. همچنین به شما توصیه میشود که به پهلوی چپ بخوابید چون باعث میشود فشار از روی همان شریانی که خون را از قلب به اندامهای تحتانی هدایت میکند برداشته شود.
فرقی نمیکند که فشار خون بالا در شما تشخیص داده شود یا خیر، بهتر است همیشه خودتان کارهایی انجام دهید که برای حفظ تندرستی و سلامت شما لازم است.
رژیم غذایی بارداری خود را سرشار از غلات سبوسدار، گوشت بدون چربی و لبنیات، میوه و سبزیجات، کنید. به صورت منظم، فعالیتهای فیزیکی داشته باشید (اگر پزشکتان صلاح میداند ورزشهایی که برای بارداری بیخطر است را انجام دهید).
سعی کنید در دوران بارداری استرس خود را کاهش دهید و از مصرف کافئین، تنباکو الکل خودداری کنید. ممکن است شنیده باشید که کنترل مصرف نمک در زمان بارداری میتواند فشار خون را کنترل کند اما در این دوران به طور کلی توصیه نمیشود.
اگر متوجه هر گونه علامتی شدید به خصوص اضافه وزن ناگهانی یا سرگیجه شدید حتماً پزشک خود را مطلع کنید چون ممکن است از نشانههای فشار خون بالا ناشی از حاملگی با وضعیتهای جدیتر دیگری باشد.
دیابت در بارداری
یکی از رایجترین مشکلات بارداری، دیابت بارداری است که بعضی از بانوان باردار را درگیر میکند. این مشکل در میان زنان چاق بیشتر رخ میدهد، میزان ابتلا به دیابت بارداری در ایران هم زمان با افزایش چاقی زنان، بیشتر میشود.
درست است که اگر دیابت بارداری کنترل نشود، عواقب بسیار جدی دارد اما این شرایط به سادگی قابل کنترل است و تا زمانی که این موضوع زود تشخیص داده شود به خوبی قابل کنترل کردن است و برای مادر و جنین آسیبی نخواهد داشت.
GDM یا همان دیابت بارداری معمولاً بین هفته های ۲۴ تا ۲۸ بارداری شروع میشود، زمانی که بدن نمیتواند به اندازه کافی انسولین تولید کند (هورمونی که در تبدیل قند به انرژی مؤثر است) تا با گلوکزی که در جریان خون برای رشد جنین افزایش یافته، مقابله کند.
در اینجا پزشکتان تشخیص می دهند که مادر دچار دیابت بارداری (GDM) است. گرچه این تشخیص ابتدا ممکن است بزرگ جلوه کند و فکر کنید بارداریتان دشوار شده است اما این موضوع رایجتر از چیزی است که تصور میکنید و تعداد زنان باردار که با این مسئله مواجه میشوند رو به افزایش است.
با نظارت و درمانی دقیق، این موضوع به طور کامل میتواند تحت کنترل باشد و میتوانید یک بارداری بیخطر و سالم را انتظار داشته باشید.
چه عواملی باعث دیابت بارداری میشوند؟
به منظور فهمیدن این موضوع که چه چیزی در ایجاد دیابت بارداری دخیل است، ابتدا باید بدانیم طی بارداری چه اتفاقهایی در بدنمان رخ میدهد.
در برخی زنان، هورمونهای جفت و شرایط حاملگی با متابولیسم (سوخت و ساز قند) تداخل دارد و در بعضی از افراد خصوصاً افراد چاق، با سابقه خانوادگی دیابت و کسانی که مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک هستند ممکن است ابتلا به دیابت حاملگی دیده شود.
علائم دیابت بارداری چیست؟
اغلب زنانی که دچار دیابت بارداری میشوند هیچ علامتی ندارند، به همین دلیل با نظر پزشک در زمانهایی آزمایش قند خون و تستِ تحمل گلوکز برایشان تجویز میشود.
پس از بارداری چه اتفاقی برای شما میافتد؟
تحقیقات نشان داده است که تعدادی از زنان مبتلا به بیماری دیابت بارداری شانس ابتلا به دیابت نوع ۲ را دارند، به همین دلیل اهمیت دارد افراد مبتلا به دیابت بارداری پس از بارداری هم مراقب سلامتی خود باشند. در ادامه روشهایی برای حفظ سلامتی پس از بارداری ارائه داده شده است که نظر شما را به آن جلب می کنم.
- ارتباط با پزشک را ادامه دهید. مطمئن شوید که پس از ویزیت زایمان، متخصص زنان و زایمان شما را مورد ارزیابی مجدد قرار دهد. در ۶ هفتگی پس از زایمان و همچنین به طور سالیانه ویزیت شوید تا میزان گلوکز و هموگلوبین گلیکوزیله شما بررسی شود.
- مشاوره با یک متخصص تغذیه به شما برای داشتن یک رژیم غذایی صحیح کمک میکند تا میزان قند شما در سطحی مناسب باقی بماند.
- ادامه دادن روند تغذیه صحیح به طور روزانه بسیار مهم است. با نظر متخصص تغذیه کالری دریافتی خود و نوع رژیم غذایی خود را تنظیم کنید. در مصرف قندهای غیرطبیعی و تولیدات شامل آنها مثل بیسکوییت و انواع شیرینیها اعتدال را رعایت کنید. غذاهای فرآوری نشده مثل سبزیجات، گوشت بدون چربی، لبنیات و غلات سبوسدار را انتخاب کنید.
- تا جایی که امکان دارد بچه را با شیر خودتان تغذیه کنید. تغذیه با شیر مادر خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را پس از دیابت بارداری برای مادر و کودکش کاهش میدهد.
- تناسب اندام خود را حفظ کنید. اگر چه ورزش کردن با داشتن یک بچه سخت است چون نوزادتان نیازمند تمامی توجه شما است اما تلاش کنید تناسب اندام خود را حفظ کنید و تمرینهای ورزشی که با تائید پزشک باشد را تا حد امکان انجام دهید چون در کنار شیر دادن به کاهش وزن پس از زایمان کمک میکند.
ناباروری چیست؟
بیماری ناباروری به این معنی است که فرد پس از یک سال تلاش قادر نباشد باردار شود در افراد ۳۵ سال یا بیشتر بعد از ۶ ماه تلاش در صورت باردار نشدن، ارزیابی زوجین آغاز میگردد.بارداری نتیجه فرآیندی است که مراحل زیر به وجود می آید.
- بدن زن باید یک تخمک از یکی از تخمدانها آزاد کند (تخمکگذاری).
- تخمک باید درون لوله فالوپ به سمت رحم حرکت کند.
- اسپرم مرد باید در این مسیر به تخمک ملحق شود (لقاح).
- تخمک بارور شده باید به درون رحم بچسبد (لانه گزینی) اگر در هر یک از این مراحل مشکلی وجود داشته باشد، باعث ناباروری میشود
آیا ناباروری مسئلهای رایج و متداول است؟
طبق گزارشات، بیشتر انواع بیماری ناباروری در دوران بارداری ما در ایران قابل درمان است، اکثر زوجها جهت درمان مراجعه میکنند، ولی تعداد کمتری که اقدام به درمان نمیکنند، دسترسی به درمانهای ناباروری ندارند و متأسفانه مورد بررسی و درمان قرار نمیگیرند. در حقیقت اکثر زوجهایی که مراجعه میکنند، درمان میشوند.
چه مدت زمان یک زن، پیش از مراجعه به پزشک، باید برای بارداری تلاش کند؟
متخصصان پیشنهاد میکنند برای بارداری حداقل یک سال تلاش لازم است. زنان ۳۵ ساله و یا با سن بالاتر، پس از ۶ ماه تلاش برای بارداری، در صورت موفق نشدن باید به پزشک مراجعه کنند. پس از ۳۰ سالگی، فرصتهای زن برای بارداری مهر سال کاهش مییابد.
بنابراین توصیه میشود زوجین در صورتی که مشکل خاصی ندارند پس از ازدواج فاصله بین اولین فرزند و دومی را طولانی نکنند. برخی مشکلات سلامتی نیز خطر ناباروری را افزایش میدهد بنابراین زنان میبایست در چنین مواردی به پزشک مراجعه کنند
- پریودهای نامنظم و یا عدم پریود شدن
- پریودهای بسیار دردناک
- اندومتریوز
- بیماری التهاب لکتی
بهتر است هر زن پیش از باردار شدن به پزشک مراجعه کند. پزشک به شما کمک میکند بدنتان را برای یک بارداری سالم آماده کنید، همچنین به سؤالات شما پاسخ میدهد و نکاتی را راجع به بارداری به شما ارائه میدهد.
پزشکان چگونه متوجه میشوند که یک زن و همسرش مشکل ناباروری دارند؟
پزشک یک ارزیابی سلامت برای زوجین و بررسی بیماری انجام میدهد، همچنین از هر دو زوج درباره پیشینه سلامتی و وضعیت جنسیشان سؤالاتی میپرسد. گاهی اوقات در همین مرحله پزشکی به وجود مشکل در بارداری پی میبرد. گرچه در اغلب اوقات نیاز به بررسیهای بیشتری هست.
پزشکان معمولاً برای مردان مایع منی را تست میکنند. تعداد، شکل و حرکت اسپرمها را بررسی میکند در بعضی موارد سطح هورمون مرد را نیز بررسی میکنند.
در رابطه با زنان اولین مرحله فهمیدن این موضوع است که آیا هر ماه تخمکگذاری انجام میشود یا خیر، یکی از علائم تخمکگذاری میتواند سیکلهای منظم ۲۸ تا ۳۰ روزه باشد.
پزشک همچنین میتواند از طریق آزمایش خون، وضعیت تخمکگذاری را بررسی کند و یا میتواند سونوگرافی از تخمدانها را انجام دهد. اگر تخمکگذاری به طور طبیعی انجام شود، آزمایشهای دیگری برای بررسی باروری سالم وجود دارد
پزشکان چگونه ناباروری را درمان میکنند؟
بیکاری ناباروری در بارداری از طریق دارو، جراحی، لقاح مصنوعی یا فنآوری کمک به باروری قابل درمان است، بیشتر اوقات ترکیبی از این درمانها استفاده میشود و در بیشتر موارد ناباروری با دارو با جراحی برطرف میشود. پزشک درمانهایی خاص برای ناباروری را بر اساس این موارد توصیه میکند:
- نتایج آزمایشها
- مدت زمانی که زوج برای بارداری تلاش کردهاند
- سن هر دو نفره هم زن هم مرد
- وضعیت سلامت کلی هر دو نفر
- اولویت زوجها
در زنان نیز برخی مشکلات جسمی با جراحی قابل درمان است. برای درمان مشکلات تخمکگذاری زنان از داروهای باروری استفاده میشود. خیلی مهم است که درباره مزایا و معایب این داروها با پزشکتان صحبت کنید، چون این حق شماست که از عوارض جانبی و خطرات احتمالی داروها اطلاع داشته باشید