کینوا چیست؟ دستور پخت، خواص، اثرات جانبی و طبع کینوا در طب سنتی

کینوا یک غذای سالم و محبوب در سرتاسر جهان است که در سال اخیر پای آن به ایران هم باز شده است. کینوا خواص زیادی برای درمان سرطان، افسردگی، قند خون، پوست، بارداری کودکان و لاغری دارد. کینوا سرشار از مواد غذایی است و به همین دلیل هم بسیاری به آن خاویار گیاهی هم‌‌ می‌گویند، پس اگر اسم خاویار گیاهی به گوشتان خورد، تعجب نکنید و منظور همان کینوا است. در آخر هم به تهیه و طرز پختن و مصرف کینوا، طبع و خواص کینوا در طب سنتی خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

انواع کینوا کدامند؟

انواع زیادی از کینوا در سرتاسر جهان شناسایی شده‌اند که عمدتاً در سه نوع سفید، قرمز و سیاه دسته‌بندی می‌شوند. این دانه ها از نظر مواد مغذ تفاوت های اندکی با هم دارند و از طب سنتی هم همه این سه نوع از کینوا دارای طبعی و مزاج یکسان هستند که در ادامه به آن پرداخته شده است.

• کینوا سفید: کینوای نوع سفید در دسترس تر است و زمان پخت کم‌تری نسبت به بقیه دارد.
• کینوا قرمز: این نوع از کینوا را بیشتر برای تهیه انواع سالاد استفاده می‌کنند.
• کینوا سیاه: طعم و مزه کینوای سیاه نسبت به انواع دیگر شیرین‌تر است و زمان پخت بیشتری نیز نیاز دارد.

کینوا سرشار از مواد غذایی

کینوا یک گیاه است که به منظور استفاده از دانه‌های آن پرورش داده‌‌ می‌شود. کینوا را جز غلات در نظر نمی‌گیرند و بیشتر آن را در دسته شبه غلات قرار‌‌ می‌دهند. این دانه به دلیل سرشار بودن از مواد مغذی از جمله انواع ویتامین‌‌ها و مواد معدنی در تمدن سرخپوست‌‌ها تحت عنوان مادر تمامی دانه‌های شناخته‌‌ می‌شد. به همین دلیل در دوران بارداری و کودکان بیار مفید است.

ارزش غذایی کینوا

یک فنجان یا تقریباً ۱۸۵ گرم از کینوا دارای ارزش غذایی به شرح زیر است:

• پروتئین: ۸ گرم
• فیبر: ۵ گرم
• منگنز: ۵۸ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• منیزیم: ۳۰ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• فسفر: ۲۸ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• فولات یا ویتامین بی ۹: ۱۹ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• مس: ۱۸ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• آهن: ۱۵ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• روی: ۱۳ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• پتاسیم: ۹ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• ویتامین‌های بی ۱ (B1)، بی ۲ (B2) و بی ۶ (B6): بیش از ۱۰ درصد از مقدار مصرف توصیه شده روزانه
• مقدار کمی از کلسیم، ویتامین بی ۳ (B3) یا نیاسین و ویتامین ای (E)

این ۱۸۵ گرم از کینوا دارای ۲۲۲ کالری، ۳۹ گرم کربوهیدرات و ۴ گرم چربی است. کینوا همچنین حاوی مقدار کمی امگا ۳ است. مقدار‌‌ بالای کربوهیدرات کینوا برای بدن‌سازی و ماهیچه سازی بسیار مفید است. چربی کم آن نیز خواص زیادی برای کم کردن و کاهش وزن و لاغر شدن دارد.

کینوا یک محصول طبیعی، ارگانیک و عاری از گلوتن است و علی‌رغم اینکه از خانواده غلات به شمار نمی‌رود اما با این حال یک دانه کامل و سوپر فود در نظر گرفته‌‌ می‌شود. سازمان فضایی آمریکا (ناسا) این دانه را بهترین گزینه برای رشد در فضا در نظر گرفته است زیرا هم رشد و هم مصرف ساد‌ه‌ای دارد. سازمان ملل هم سال ۲۰۱۳ را برای ارج نهادن به این دانه بسیار مهم و مغذی، سال کینوا نام‌گذاری کرده است.

مهمترین خواص کینوا

در ادامه به مهمترین خواص و فواید کینوا برای سلامتی بدن پرداخته شده است که همه آن ها از نظر علمی توسط تحقیقات انجام شده ثابت شده است.

خواص ضد سرطانی و ضدافسردگی کینوا

دانه کینوا دارای ترکیبات گیاهی کورستین و کامپفرول است. کامپفرول و کورستین در واقع نوعی از آنتی‌اکسیدان‌های گیاهی هستند که به مقدار زیادی در کینوا یافت‌‌ می‌شوند.

این دو مولکول بسیار مهم موجود در کینوا دارای خواص ضدالتهابی، ضدویروسی، ضد سرطانی و ضدافسردگی هستند و آزمایشات صورت گرفته روی حیوانات این خواص را ثابت کرده‌اند.

خواص کینوا برای کاهش وزن

فیبر یکی دیگر از مواد مغذی مهم موجود کینوا است. در هر ۱۰۰ گرم ای کینوا تقریباً ۱۰ تا ۱۶ گرم فیبر وجود دارد که واقعاً مقدار بسیار بالایی است متأسفانه بیشتر مقدار محتوا فیبر کینوا از نوع غیرمحلول است که خواص کمتری را نسبت به فیبرهای محلول دارد.

با این وجود مقدار فیبر محلول آن خواص زیادی برای کنترل و کاهش قند خون، کلسترول، افزایش سیری و متعاقباً کاهش وزن دارد (منبع). این فیبرها به حرکات منظم روده و معده و در نتیجه درمان یبوست و همورئید کمک زیادی می‌کنند.

کینوا، دانه‌ای خالی از گلوتن

بر اساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ صورت گرفته است، تقریباً یک سوم از مردم سرتاسر جهان در تلاش برای به حداقل رساندن مصرف گلوتن هستند. غذاهای فقیر از گلوتن‌‌ می‌توان خواص زیادی برای بدن داشته باشند.

بسیاری از تحقیقات نشان داده است که کینوا برای کسانی که قصد مصرف گلوتن را ندارند‌‌ می‌تواند جایگزین مناسبی برای غذاهایی مانند نان و ماکارونی باشد. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف کینوا به جای مواد خوراکی معمول فاقد گلوتن مانند سیب‌زمینی، ذرت و آرد برنج‌‌ می‌تواند به طرز چشمگیری ارزش غذایی و محتوای آنتی‌اکسیدان غذای شما را افزایش دهد.

کینوا سرشار از پروتئین

پروتئین از آمینواسیدها ساخته شده است که ۹ مورد از آن‌ها برای سلامت بدن شما بسیار لازم و ضروری است و بدن قادر به تولید آن‌ها نیست. در صورتی که یک غذا دارای تمامی این ۹ مورد آمینواسید ضروری‌‌ باشد به عنوان یک پروتئین کامل در نظر گرفته‌‌ می‌شود.‌‌ مشکل اینجاست که بسیاری از غذاهای گیاهی فاقد آمینواسیدهای ضروری مانند لیسین هستند.

با این همه کینوا در این خصوص یک استثنا به شمار‌‌ می‌رود زیرا که این دانه مغذی دارای مقدار مناسبی از تمامی آمینواسیدهای ضروری است و به همین دلیل هم یک منبع بسیار خوبی از پروتئین در نظر گرفته‌‌ می‌شود. از این رو خواص و فواید زیادی در دوران بارداری و کودکان دارد.

دانه کینوا در هر ۱۸۵ گرم حاوی ۸ گرم پروتئین هست و از این رو هم این دانه منبع غذایی بسیار مناسبی جهت تأمین پروتئین مورد نظر برای کسانی است که رژیم‌های غذایی گیاهی و ویگن را دنبال می‌کنند، از طرفی برای ماهیچه سازی و بدن‌سازی بسیار مفید است و خواص زیادی برای رشد کودکان دارد.

خواص کینوا برای پوست

کینوا دارای مقادیر زیادی ویتامین بی ۳ (B3) است. این ویتامین دارای خاصیت ضد التهابی بوده و می توان تاثیر به سزایی در درمان جوش و آکنه های صورت داشته باشد. از طرفی هم می توان ترمیم قرمزی و التهاب ناشی از جوش را تسریع بخشد.

دانه کینوا حاوی محتوای بالایی از ویتامین آ (A) و آنتی اکسیدان است که حالت ارتجاعی و کشسانی پوست را افزایش می دهند و به همین دلیل هم می توانند به جوان سازی پوست و از طریق کاهش چین و چروک کمک کنند.

طرز تهیه ماسک کینوا برای صورت

بدین منظور کافی است که یک چهارم پیمانه از کینوا را در دو پیمانه از شیر سویا بپزید. کینوا را بعد از پخته شدن با ۳ قاشق چای خوری ماست، ۲ عدد زرده تخم مرغ و ۲ تا ۳ قطره روغن زیتون مخلوط کنید. ترکیب که آماده شد، آن را روی صورت و گردن خود بمالید و به مدت ۲۰ دقیقه صبر کنید. بعد از این مدت آن را با آب گرم خوب پاک کنید.

خواص کینوا برای کنترل قند خون

شاخص گلیسمیک در کینوا پایین است. شاخص گلیسمیک، معیاری برای اندازه‌گیری سرعت بالا رفتن سطح گلوکز یا همان قند خون پس از خوردن نوع مشخصی از غذا است. مصرف غذاهای که دارای شاخص گلیسمیک بالا هستند‌‌ می‌تواند موجب تحریک گرسنگی شوند که در نهایت می‌تواند به چاقی و افزایش وزن منجر شود (منبع). این نوع از غذاها ارتباط نزدیکی با انواع بیماری‌های مزمن مانند دیابت نوع ۱ و نوع ۲ و همچنین انواع بیماری‌های قلبی و عروقی دارند.

کینوا دارای شاخص گلیسمیک برابر با ۵۳ است که از لحاظ علمی مقدار پایینی در نظر گرفته‌‌ می‌شود. ناگفته نماند که مقدار کربوهیدرات موجود در کینوا تقریباً بالا از و بعد از این رو برای کسانی که از رژیم‌هایی با کربوهیدرات پایین پیروی‌‌ می‌کند چندان گزینه مناسبی نخواهد بود.

مقدار بالای مواد معدنی موجود در کینوا

تحقیقات ثابت کرده است که بسیاری از مردم نمی‌توانند که مقدار لازم از مواد مغذی مهم را به بدن خود برسانند. منیزیوم، پتاسیم روی و آهن از جمله مواد معدنی هستند که بسیاری از افراد به ویژه زنان از کمبود آن رنج‌‌ می‌برند. مقدار این چهار ماده معدنی به ویژه منیزیم در کینوا بسیار بالا است‌‌ که‌‌ می‌تواند کمک زیادی به جبران کمبود این مواد معدنی کند.

ناگفته نماند که کینوا دارای ماده به اسم فیتیک اسید است که با این چهار ماده معدنی پیوندهایی را تشکیل می‌دهد و در نتیجه موجب کاهش جذب آن‌ها‌‌ می‌شود. برای همین لازم است که قبل از مصرف و پختن کینوا آن را در آب خیساند‌‌ تا بتوانیم مقدار فیتیک اسید موجود در آن را تا حد زیادی کاهش داد.

از طرفی هم کینوا دارای مقدار بالایی از اگزالات است که جذب کلسیم را کاهش‌‌ می‌دهد و‌‌ می‌تواند برای افراد مبتلا به سنگ کلیه مشکلاتی را به بار آورد زیرا اگزالات کلسیم مهم‌ترین ترکیب سنگ‌های کلیه است.

کینوا و افزایش سلامت متابولیسم بدن

تا به امروز مطالعات زیادی در خصوص تأثیر که هوا بر سلامت متابولیسم بدن انجام شده است.‌‌ یکی از این مطالعات اثبات کرده است که استفاده از کینوا به جای نان‌‌ها و ماکارونی فاقد گلوتن‌‌ می‌تواند تا حد زیادی موجب کاهش قند خون، انسولین و تری گلیسیرید شود.

تحقیقات صورت گرفته بر روی موش‌‌ها نیز نشان داده‌اند که اضافه کردن کینوا به غذاهای حاوی مقدار بالایی از فروکتوز تقریباً تمامی اثرات جانبی منفی مرتبط با فروکتوز را از بین‌‌ می‌برد.

مقدار بالای آنتی‌اکسیدان موجود در کینوا

مقدار آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کینوا بسیار بالا است و به همین سبب هم می‌تواند نقش به سزایی در خنثی کردن رادیکال‌های آزاد و متعاقب آن مبارزه با فرآیند پیر شدن و بسیاری از بیماری‌ها داشته باشند. مطالعات زیادی محتوای بالای آنتی‌اکسیدان موجود در کینوا را ثابت کرده‌اند.

خواص کینوا برای کاهش وزن و لاغری

برای کاهش وزن همان‌طور که قبلاً در مقالات «بدن روزانه چقدر کالری مصرف‌‌ می‌کند؟» و «برای لاغر شدن چقدر باید غذا بخوری؟» به آن نیز اشاره شد، باید کمتر از نیاز بدن به آن کالری برسانید.‌‌ کینوا همان‌طور که در بالا نیز به آن اشاره شده دارای مقادیر بالایی از پروتئین است که‌‌ می‌تواند متابولیسم را افزایش‌‌ و اشتها را نیز به طرز قابل توجهی کاهش دهد.

از طرفی نیز مقدار بالای فیبر موجود در کینوا علاوه بر خواصی که برای درمان یبوست و هموروئید دارد، می‌تواند باعث افزایش حس سیر شدن داشته باشد و شما را مجبور به کمتر غذا خوردن کند.‌‌ این واقعیت که کینوا دارای شاخص گلیسمیک پایینی است نیز یکی از عوامل مهمی است که تأثیر بسزایی بر کاهش وزن و لاغری بدن‌‌ می‌گذارد.

خواص کینوا برای سردرد و میگرن

از آنجایی که کینوا بسیار غنی از ماده معدنی منیزیم است می تواند تاثیر به سزایی در آرامش رگ های خونی داشته باشد. از طرفی هم کینوا دارای مقدار زیادی ریبوفلاوین است. این ماده که در واقع نوعی ویتامین است طی تحقیقاتی که روی آن صورت گرفته است شواهدی محکمی در تاثیر آن بر تسکین سر درد های مزمن و میگرنی یافت شده است.

خواص مصرف کینوا در دوران بارداری و کودکان

همان طور که در بالا به آن اشاره شد کینوا دارای مقادیر زیادی از ویتامین بی (B9) به ویژه فولات است که می تواند به سلامت جنین کمک کند و خطر نقایص عصبی جنین را در دوران بارداری بسیار کاهش دهد.

مشکلات گوارشی به ویژه یبوست از جمله بیماری هایی است که زنان باردار به دلیل فشار های وارده از سمت رحم و جنین به روده به آن مواجه هستند. کینوا حاوی مقدار بسیار بالایی فیبر است که یکی از ضروری ترین مواد مغذی لازم برای دستگاه گوارش و یکی از مهمترین درمان ها برای یبوست هم است.

مقدار منیزیم و پتاسیم در کینوا بالا است که این دو ماده معدنی می توانند کمک زیادی به کنترل فشار خون زنان در دوران باداری کنند. ناگفته نماند که کینوا به دلیل مغذی بودن می تواند کمک رشد بسیار خوبی برای کودکان باشد.

شما می توانید با خیال راحت بعد از ۸ ماهگی این دانه را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید. البته سعی کنید مصرف آن را بسیار به آرامی به پیش ببرید.

نحوه مصرف و طرز تهیه کینوا

ساده بودن مصرف کینوا یکی دیگر از مزیت‌های این ماده مغذی به شمار‌‌ می‌رسد.‌‌ با توجه به نوع کینوا شاید شستن آن با آب قبل از پختن لازم باشد؛ زیرا برخی از انواع کینوا در لایه خارجی خود دارای ماده‌ای به نام ساپونین هستند که مزه‌ای بسیار تلخ دارد. یکی از دستورالعمل‌های ساده مصرف دانه کینوا در زیر برای راحتی شما آورده شده است:

طرز تهیه کینوا به روش اول

• دو لیوان آب برابر با ۲۴۰ میلی‌متر را در ظرفی بریزید و آن را روی حرارت مستقیم قرار دهید.
• یک فنجان از کینوا برابر با ۱۷۰ گرم را همراه با اندکی نمک به آب اضافه کنید.
• اجازه بدهید که مخلوط شما برای مدت زمان ۱۵ دقیقه بجوشد.
• بعد از این مدت زمان غذای شما کاملاً آماده است و‌‌ می‌توانید از آن لذت ببرید.

طرز تهیه کینوا به روش دوم

طرز پخت دانه و گیاه کینوا تا حد زیادی شبیه به برنج سفید هودمان است. به این ترتیب که هر یک پیمانه کینوا را با ۲ پیمانه آب، آب مرغ یا گوشت به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه و با حرارت ملایم می پزیم. پختن را تا زمانی که آب آن کاملا کشیده شود ادامه می دهیم.

برای خوش طعم‌تر‌شدن کینوا به آن مقداری روغن‌زیتون، لیموترش، نارنج، گوجه‌فرنگی و یا فلفل‌دلمه‌ای خرد شده، پودر کاری، ادویه‌جات و سبزیجات معطر می توانیم اضافه کنیم.

کینوا را همچنین به عنوان یک ماده پروتئینی و حجم‌دهنده در انواع سالادهای گرم و سرد، کوفته، کتلت و سوپ استفاده می‌کنند. در کل کینوا را می توان جایگزین عدس و برنج کرد و یا همرا هبا آن ها پخت و مصرف کرد. کتلت کینوا برای وعده غذاهای اصلی گزینه بسیار مناسبی است.

طبع و خواص کینوا در طب سنتی

اگر با جستجوی طبع کینوا وارد سایت‌های دیگر شده باشید مطمئناً دست خالی بر خواهید گشت. عنوان گذاری این سایت بسیار منفعت طلبانه و صرفاً جهت کشاندن شما به سایت و افزایش بازدید صورت گرفته است و هیچ مطلب مفیدی را در خصوص کینوا در طب سنتی به شما ارائه نخواهد داد.

کینوا دانه جدیدی است که به تازگی وارد رژیم غذایی ایرانیان شده است و نمی‌توان توقع داشت طب سنتی که پایه آن چند صد سال قبل چیده شده است این دانه را نیز در خصوص طبع آن بررسی کرده باشد.

در خصوص طبع و مزاج کینوا در طب سنتی نمی‌توان نظر خاصی داد، زیرا بسیاری از غلات گرم و خشک و بسیاری هم سرد و خشک هستند و کینوا هم در رده غلات قرار میگیرد.

اما از آنجایی که موضوع طبع کینوا بسیار مهم است، تصمیم گرفتیم در طب سنتی دیگر کشورها به ویژه هند و چین گشت و گذاری در خصوص کینوا داشته باشم. بعد از کلی جستجو و مراجعه به تعداد زیادی سایت بالاخره متوجه شدیم که کینوا از نظر طب سنتی چینی (منبع) دارای دما یا همان طبع گرم و به احتمالاً زیاد خشک است. پس کینوا دارای طبع گرم و احتمالاً خشک است.

اثرات جانبی مصرف کینوا

کینوا به دلیل داشتن مقادیر بالایی از اگزالات برای افراد مبتلا به سنگ کلیه یا افراد دارای کلیه‌های سنگ‌ساز توصیه نمی‌شود. کینوا دارای مقادیر بالایی کربوهیدرات است که برای طرفداران رژیم غذایی کم کربوهیدرات چندان مناسب نخواهد بود.

ممکن است که برخی از افارد به کینوا حساسیت داشته باشند وبا خوردن آن عوارضی مانند درد در ناحیه شکم و خارش پوست را تجربه کنند.

از طرفی هم توجه داشته باشید که کینوا حاوی مقدار بالایی ساپونین است و حساسیت شما به این ماده است و نه خود کینوا، پس بهتر است که آن را برای مدت ۳۰ دقیقه تا یک ساعت در اب بخیسانید تا قبل از مصرف مقدار ساپونین آن کاهش یابد.

پرولامین دیگر ماده ای است که در کینوا و دیگر غلات وجود دارد وبرخی از افراد به این ماده حساسیت دارند. پرولامین در واقع نوعی پروتئین است که چندان مناسب افراد دارای بیماری های گوارشی و شکمی و حساسیت به گلوتن نیست.

کینوا را از کجا می‌شود تهیه کرد؟

برای تهیه این دانه مغذی راه‌های ساده‌ای پیش رو دارید. می‌توانید با مراجعه به فروشگاه‌های بزرگ اینترنتی مانند دیجی کالا اقدام به خرید مقدار مورد نیاز خود کنید. قیمت هر کیلو کینوا تقریباً از ۸۰ هزار تومان تا ۱۰۰ هزار تومان متغیر است.

سخن آخر

مواد غذایی بسیار کمی مانند کینوا وجود دارند که سرشار از ویتامین‌‌ها و مواد معدنی و انواع دیگر ترکیبات باشند که هر یک از‌‌ آن‌ها خواص و فواید خود را برای بدن به ارمغان‌‌ می‌آورند.‌‌ کینوا دارای طبع گرم و خشک و سرشار از پروتئین، فیبر و‌‌ ویتامین‌‌ها و فقیر از کالری و فاقد هر گونه گلوتن است. بر همین اساس کینوا خواص زیادی برای قند و کلسترول خون،‌‌ کاهش وزن و لاغری، درمان یبوست و همورئید، بدن‌سازی و ماهیچه سازی، رشد و متابولیسم بدن به خصوص در کودکان،‌‌ کاهش فرایند پیر شدن دارد.‌‌ خواص ضدویروسی، ضد سرطانی‌‌ و ضدالتهابی از دیگر ویژگی‌های منحصر به فرد این ماده غذایی‌‌ ارزشمند است.