تخم شربتی چیست؟ بررسی مهمترین خواص علمی تخم شربتی

قبل از اینکه تشریف ببریم و خواص تخم شربتی را توضیح  دهم، لازم می دانم که به یک موضوع مهم اشاره کنم. اگر  قبل از دیدن این مطلب کمی در نتایج گوگل چرخیده باشید، به احتمال زیاد به مطالبی با عنوان خواص دانه چیا یا چیا سید برخورد کرده اید. موضوع این است که بسیاری از سایت ها به اشتباه تخم شربتی را همان دانه چیا در نظر می گیرند.

عمق فاجعه را با یک  سوال برای شما روشن می کنم،  آیا لوبیا همان نخود است؟  خنده ندارد،  من هم میدانم  که این سوال پرسیدن ندارد  ولی خب گویا  کسانی نمی دانند  و هر گردی را گردو  و هر تخمی را تخم شربتی در نظر می‌گیرند. عزیزان، تخم شربتی همان تخم ریحان است و با دانه چیا بسیار تفاوت دارد. با مهم ترین خواص اثبات شده تخم شربتی با ما همراه باشید.

تخم شربتی چیست؟

تخم شربتی همان دانه ریحان است که برای تهیه شربت تخم شربتی به کار می‌رود. نام‌های دیگر این گیاه بادروج، تره خراسانی، اوقیمن، حوک، بورنگ، صریرا و بادروج ابیض است. شربت تخم شربتی از نوشیدنی‌های سنتی ایران است که بیشتر در فصل گرما و به‌صورت خنک مصرف می‌شود. این شربت از ترکیب آب، تخم شربتی، شکر، گلاب و یخ تهیه می‌شود. همچنین می‌توان زعفران نیز به آن افزود.

لعاب این دانه‌ها پس از جذب آب به صورت ژله‌ای درمی‌آید که می‌تواند برای رفع عطش مورد استفاده قرار گیرد. ‍ تخم شربتی به عنوان بذر گیاه ریحان شناخته می شود.

مهمترین خواص تخم شربتی یا تخم ریحان

روشن شده است که تخم شربتی حاوی یک سری ترکیبات پلی فنولی و آنتی اکسیدانی مانند آنتوسیانین ها و بتاسیسترول است. همچنین طبق برخی تحقیقات خواصی در خصوص پیشگیری از دیابت نوع دو، سرطان و خاصیت ضد باکتریایی برای این گیاه گزارش شده است. در ادامه به ذکر مهم ترین خواص اثبات شده تخم شربتی می‌پردازیم.

تخم شربتی حاوی مقدار زیادی املاح و مواد معدنی است

براساس  تحقیقات صورت گرفته یک قاشق غذاخوری تخم شربتی معادل با ۱۳ گرم، تقریباً دارای ۱۵ درصد مقدار مصرف توصیه شده روزانه کلسیم و ۱۰ درصد مقدار مصرف توصیه شده روزانه منیزیم و آهن است. کلسیم و منیزیم برای سلامتی استخوان و عملکرد ماهیچه ها بسیار ضروری هستند. آهن نیز نقش حیاتی در تولید سلول‌های قرمز خون دارد (۱).

علاوه بر این، دانه ریحان یا همان تخمه شربتی می‌تواند منبع بسیار قابل توجهی از آهن و کلسیم برای آن دسته افرادی باشد که علاقه به خوردن گوشت و محصولات لبنی ندارند(۲).

تخم شربتی سرشار از فیبر است

تخم شربتی دارای مقدار زیادی از فیبر به ویژه فیبر محلول از جمله پکتین است (۳ و ۴) و از این رو خواص زیادی برای معده و روده و هم چنین تاثیر زیادی برای لاغر شدن و کاهش وزن دارد. در زیر  تاثیر و نقش فیبر موجود در تخم شربتی بر سلامتی و کارکرد بدن  آورده شده است.

کمک به بدن برای تامین فیبر مورد نیاز، به طوری که تنها یک قاشق غذاخوری از تخم شربتی حاوی هفت گرم فیبر یعنی برابر با ۲۵ درصد مقدار مصرف توصیه شده روزانه است. جالب این است که بدانید کمتر از ۵ درصد مردم می توانند هر روزه مقدار فیبر مورد نیاز را به بدن برسانند (۵ و ۶).

 تاثیر تخم شربتی بر سلامتی دستگاه گوارش، مطالعات نشان داده اند که پکتین دارای خواص پری‌بیوتیک یا پیش زیستی است؛ به عبارت دیگر به فرایند تغذیه کمک می کند و مقدار باکتری های مفید برای گوارش را افزایش می‌دهد. از این باکتری ها می توان به باکتری های ضد التهاب اشاره کرد که تاثیر بسزایی بر سلامت معده و روده دارد (۷، ۸ و ۹).

 کمک به کنترل مقدار قند خون، تحقیقات نشان داده است هنگامی که بیماران مبتلا به دو نوع از دیابت بعد از هر وعده غذایی به مدت یک ماه ۱۰ گرم تخمه شربتی را در آب حل و مصرف کنند، میزان قند خون به مقدار ۱۷ درصد پایین خواهد آمد (۱۱).

کمک به کنترل وزن و لاغر شدن، پکتین می تواند که خالی شدن معده را به تاخیر بیاندازد و مقدار هورمون هایی که موجب القای حس سیری می‌شوند را افزایش دهد. با این وجود هنوز به طور قطعی مشخص نشده است که آیا خوردن تخم شربتی در جهت کنترل اشتها یک استراتژی موثر و کارآمد برای کاهش وزن است (۴ و ۱۰).

 کمک به بهبود سطح کلسترول، تخمه شربتی می تواند که از طریق جلوگیری از جذب کلسترول در دستگاه گوارش شما مقدار کلسترول خون را کاهش دهد. تحقیقات نشان داده‌اند که افرادی که روزانه و به مدت یک ماه مقدار ۳۰ گرم تخم شربتی مصرف کرده‌اند، کاهش ۸ درصدی در مقدار کلسترول را خود نشان داده‌اند (۴ و ۷).

 تخم شربتی به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده

روغن های سرشار از فیبر و پکتین حاصل از تخم شربتی یک ماده افزودنی ارزشمند در صنعت غذایی است که به عنوان یک طعم دهنده و نگهدارنده در ترکیب های غذایی مورد استفاده قرار می گیرد (۱۲، ۱۳ و ۱۴).

به عنوان مثال تخم شربتی کاربرد زیادی در صنعت بستنی سازی به ویژه در کشور‌های اروپایی دارد. این دانه بستنی را ثابت نگه می‌دارد و در مقایسه با فرمول های استاندارد تولید بستنی رشد بلورهای یخ ناخواسته را ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش می دهد (۱۵).

روغن تخمه شربتی را می‌توان به جای دیگر روغن ها در انواع سالاد ها مورد استفاده قرار داد زیرا که دارای چربی پایینی است. علاوه بر این در بسیاری از کشورها به عنوان جایگزینی برای چربی در ماست و سس های مایونز مورد استفاده قرار می گیرد (۱۶ و ۱۷).

 خواص تخم شربتی در سلامتی قلب و مبارزه با سرطان

تخم شربتی دارای مقادیر زیادی از ترکیبات گیاهی مانند فلاونوئید ها و و دیگر پلی فنول ها است. فلاونوئید ها در واقع یک نوع از آنتی اکسیدان هستند که از آسیب سلول ها به وسیله رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. این ترکیب همچنین دارای خواص ضد التهابی و ضد سرطانی نیز است (۱۸، ۱۹ و ۲۰). در مقاله مربوط به خواص دارچین و زردچوبه کارکرد آنتی اکسیدان ها کامل تشریح شده است. از این رو است که در طب سنتی تخم شربتی را به عنوان یک داروی ضد سرطان می‌شناسند.

چندین مطالعه مستند کرده اند که مصرف فلاونوئید تاثیر بسزایی در کاهش بیماری های قلبی داشته است (۲۱ و ۲۲). علاوه بر این تعدادی از مطالعات نیز نشان داده اند که روغن تخم شربتی با باکتری های مضر مقابله می کند و تاثیر بسزایی در از بین بردن سلول‌های سرطانی دارد (۲۰).

 تخم شربتی منبع بسیار خوبی از امگا ۳ است

قبلا در مطالب مربوط به خواص گردو و دارچین به طور مفصل بر فواید امگا ۳ تاکید شده است. تخم شربتی به طور میانگین حاوی ۲/۵ گرم چربی به ازای هر قاشق غذاخوری است (۱۷ و ۲۳). تقریباً نیمی از این مقدار یک نوع از چربی امگا ۳ به نام آلفا لینولنیک اسید است.

مقدار مصرف توصیه شده ای برای این نوع از امگا ۳ وجود ندارد اما مصرف ۱۱۰۰ میلی گرم و ۱۶۰۰ میلی گرم به ترتیب برای زنان و مردان به طور روزانه به عنوان مقدار مصرف کافی و مناسب از این اسید چرب در نظر گرفته شده است (۲ و ۲۴). همانطور که می دانید امگا ۳ و متعاقبا تخم شربتی خواص زیادی برای کودکان و زنان باردار یا حامله دارد.

 بدن شما به طور اولیه از الفا لینولنیک اسید برای تولید انرژی استفاده می کنند این نوع از امگا ۳ دارای خواص ضد التهابی است و می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی و ابتلا به دیابت نوع ۲ را نیز کاهش دهد (۲۴، ۲۵، ۲۶ و ۲۷).

 تخم شربتی جایگزین به حق دانه چیا

 تخم شربتی از نظر اندازه کمی بزرگتر از دانه های چیا است اما دارای املاح و مواد معدنی مشابه با آن است. در جدول زیر می توانید که مقایسه ای میان املاح و مواد معدنی موجود در یک قاشق غذاخوری از این دو دانه را مشاهده کنید.

	تخم شربتی	دانه چیا
	۶۰	۶۰
چربی کل	۵/۲ گرم	۳ گرم
چربی امگا ۳	۱۲۴۰ میلی گرم	۲۸۸۰ میلی گرم
کربوهیدرات کل	۷ گرم	۵ گرم
فیبر خوراکی	۷ گرم	۵ گرم
پروتئین	۲ گرم	۳ گرم
کلسیم	۱۵ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه	۸ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه
اهن	۱۰ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه	۹ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه
کلسیم	۱۰ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه	۸ درصد مقدار توصیه شده مصرف روزانه

 نکته قابل توجه در این جدول این است که تخم شربتی در مقایسه با چیا سید حاوی مقادیر کمتری امگا ۳ و همچنین مقادیر بالاتری از فیبر است. تخم شربتی و دانه های چیا را به صورت محلول در آب که به صورت ژل در می‌آیند مصرف می کنند. با این تفاوت که تخم شربتی زودتر از دانه های چیا متورم و حالت ژله ای به خود می گیرد.

 اثرات جانبی احتمالی تخم شربتی

 مقادیر بالای فیبر موجود در تخم شربتی علی رغم همه خواصی که دارد می تواند موجب ایجاد ناراحتی هایی در دستگاه گوارش مانند نفخ شود. بهترین گزینه افزایش تدریجی مقدار مصرف فیبر است تا بدین طریق زمان لازم برای تنظیم و تطبیق را به بدن داد (۶).

 علاوه بر این تخم‌شربتی حاوی مقادیر بسیار زیادی از ویتامین کا است و از آن‌جایی که این ویتامین نقش بسزایی در لخته سازی خون دارد بنابراین مصرف تخم شربتی ممکن است که با داروهای رقیق کننده خون تداخل داشته باشد (۲۸ و ۲۹).

سخن آخر

تخم شربتی (Basil Seed) دارای مقادیر زیادی مواد معدنی، ویتامین و فیبر است و از این رو تاثیر به سزایی در سلامتی بدن به ویژه دستگاه گوارش و قلب ایفا می کند. از دیگر خواص مهم تخم شربتی خاصیت ضد سرطانی آن است. مصرف تخم شربتی را حتما در برنامه خود بگنجانید زیرا فواید زیادی به ویژه برای کودکان و خانم های باردار دارد.

خوشحالیم که با ما همراه بودید. امیدواریم که از این مطلب بهره برده باشید. لطفا این مطلب را اگر مفید دانسته اید با دوستان خود به اشتراک بگذارید.

[su_highlight background=”#۲۸۹ff8″ color=”#ffffff”]منبع[/su_highlight] [su_highlight background=”#c2ccd4″ color=”#ffffff”]Healthline[/su_highlight]