در دوران بارداری حاضر به انجام هرکاری برای حفظ سلامت جنین هستید. حتما اطلاع دارید که استفاده از اکثر مواد شوینده و سفید کننده دارای ترکیبات سمی هستند. آیا استفاده از آنها در دوران بارداری خطری ندارد؟ پاسخ به این سوال پیچیده و سخت است. استفاده از محصولاتی همچون وایتکس یا انواع سفید کننده و جرمگیر مانند دامستوس و سیف، پودر لباسشویی یا تاید و محصولات ظرفشویی به صورت دست زدن و لمس یا حتی بو کردن، می توانند د دوران بارداری خطراتی همچون مسمومیت به دنبال داشته باشند. در این مقاله به بایدها و نبایدهای استفاده از این مواد دو دوران باداری پرداخته شده است.
استفاده مواد شوینده و سفید کننده در دوران بارداری
برخی از محصولات پاک‌کننده دارای موادی هستند که ریسک ناهنجاری‌های مادرزادی را افزایش می‌دهند. این مسئله بخصوص درباره پاک‌کننده‌های پر دوام مانند گاز پاک‌کن صدق می‌کند.
بیشتر آنها دارای موادی هستند که محققین می‌گویند بر جنین متولد نشده تاثیر می‌گذارند، اما هنوز این موضوع اثبات نشده است. این محصولات لزوما خطرناک نیستند، اما ۱۰۰ درصد بی‌خطر بودن آنها هم اثبات نشده است.
نتایجی تحقیقی که توسط اداره بهداشت و سلامت آمریکا طراحی شده بود، نشان داد زنانی که به عنوان مستخدم یا فراش مشغول به کار هستند، به طور متوسط بیشتر از زنان دیگر فرزندانی با عیوب مادرزادی به دنیا می‌آورند.
نتایح این تحقیق همچنین حاکی از آن بود که متخصصین و مامورین تاسیسات الکترونیک نیز در خطر هستند. افراد دارای این مشاغل معمولا در معرض مواد سمی و شیمیایی قرار دارند.
از دست شما چه کاری بر می‌آید؟ حذف کامل تمام مواد مشکوک و سمی محیطی زیستی تقریبا غیرممکن است. اما شما می‌توانید با چند اقدام، خود را کمتر در معرض این مواد قرار دهید.
دانستن اینکه از چه موادی باید دوری کنید و یا چه جایگزین‌هایی می‌توانید استفاده کنید، به شما کمک می‌کند که بتوانید به بهترین نحو از خود و جنین‌تان مراقبت کنید.
بهترین و بدترین مواد شوینده در دوران بارداری
در این بخش دستورالعمل‌هایی درباره بهترین و بدترین مواد شوینده و پاک‌کننده در دوران بارداری معرفی می‌کنیم. اطلاعات بیشتر درباره اینکه چرا این موارد بهترین و بدترین هستند، در قسمت بعد مطرح شده است:
از محصولات پاک‌کننده دارای اتر گلیکول دوری کنید
این ماده احتمالا سمی‌ترین ماده در بین محصولات پاک‌کننده خانگی است، و با مشکلاتی مانند سقط، کاهش توانایی باروری آقایان، و عیب‌های مادرزادی ارتباط دارد. این مواد شیمیایی ممکن است با نام‌های بوتوکسی اتانول (EGBE) و متوکسی دی گلیکول (DEGME) برروی محصولات درج شده باشند. بیشتر گاز پاک‌کن‌ها دارای گلیکول اتر هستند.
سعی کنید از محصولات دارای فتالات دوری کنید
در معرض فتالات بودن در دوره بارداری ممکن است خطر ناهنجاری‌های مادرزادی را در جنین‌های مذکر افزایش دهد. معمولا نام فتالات در لیست مواد اولیه پاک‌کننده‌ها درج نمی‌‌شود اما اگر کلمه «خوشبو کننده» در بین مواد اولیه بود، به احتمال زیاد آن محصول دارای فتالات خواهد بود. حتما محصولات شوینده برای لباس‌ها را بررسی کنید.
زیرا احتمالا در تمام طول روز در حال استنشاق عطر مواد شوینده هستید که بر روی لباس‌ها باقی می‌مانند. نتایج یک تحقیق نشان داد زنان بارداری که به طور مداوم از نرم‌کننده برای شستن لباس‌ها استفاده می‌کردند، دارای نوع خاصی از فتالات در ادرار خود بودند (البته تاثیر این مواد بر روی جنین این زنان، در این تحقیق مورد بررسی قرار نگرفته بود).
شاید بهتر باشد از پارابن هم دوری کنید
این موضوع که آیا پارابن‌های موجود در محصولات پاک‌کننده ضرر دارند یا نه، هنوز مورد بحث و تحقیق در جامعه علمی است. نگرانی درباره این ماده ناشی از این حقیقت است که پارابن‌ها می‌توانند در بدن مانند استروژن عمل کنند.
تحقیقات انجام‌شده روی حیوانات نشان داده است که بوتیل پارابن ممکن است بر باروری حیوانات نر اثر بگذارد. پارابن‌ها ممکن است با نام‌های متیل پارابن، اتیل پارابن، پروپیل پارابن، بوتیل پارابن، ایزو بوتیل پارابن، یا ایزو پروپیل پارابن، بر روی محصولات درج شده باشند.
خودتان محصولات پاک‌کننده ساده بسازید
هیچ قانونی کارخانه‌ها را ملزم نمی‌کند که تمامی مواد شیمیایی استفاده شده در تهیه کحصولات را بر روی برچسب محصولات نام ببرند. اگر می‌خواهید دقیقا بدانید در محصول پاک‌کننده مصرفی چه چیزهایی به کار رفته، باید خودتان پاک‌کننده بسازید. کار آسانی است.
می‌توانید سرکه و آب را داخل یک بطری اسپری بریزید، و برای تمیز کردن سطوح و شیشه‌ها از آن استفاده کنید. اگر به یک ماده زبر نیاز دارید، می‌توانید آب را با جوش شیرین ترکیب کنید.
از این ترکیب می‌توانید برای تمیز کردن گاز یا وان حمام استفاده کنید. با این ترکیبات، باید تلاش بیشتری برای تمیز کردن به کار ببرید، اما قطعا خانه شما را تمیز می‌کنند.
در صورت امکان از اسپری و افشانه‌های پاک‌کننده استفاده نکنید
تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که بودن در معرض اسپری‌های پاک‌کننده در دوران بارداری، خطر ابتلا به آسم را افزایش می‌دهد (مشخص نیست که آیا طبیعی بودن محصول در این مورد تاثیری دارد یا نه).
ترکیبات مشکل‌ساز در این اسپری‌ها شامل الکل، آمونیاک، کلر، گلیکول و گلیکو اتیلن، سدیم هیدروکسید (ماده سوز آور)، پلیمر آکریلیک، و ترپن می‌شود. شواهدی مبنی بر اینکه اسپری نکردن مواد، همچنان باعث افزایش ریسک آسم بشود، یافت نشد.
از خوشبوکننده هوا استفاده نکنید
استفاده از خوشبوکننده هوا هم مانند استفاده از اسپری‌های پاک‌کننده، ریسک ابتلا به آسم و مشکلات تنفسی را افزایش می‌دهد. مشکل دیگری که در خوشبوکننده‌های هوا وجود دارد این است که بر طبق برچسب روی این محصولات، تقریبا همه آنها دارای مقادیری مواد خوشبوکننده هستند. این یعنی ممکن است دارای فتالات باشند، که نباید در دوره بارداری در معرض آن باشید.
سعی کنید اجازه ندهید که بوهای ناخوشایند در فضای خانه پخش شوند، در صورت امکان پنجره‌ها را باز کنید تا هوای خانه عوض شود. هنگام آشپزی، دریچه آشپزخانه را باز کنید. آشغال‌ها را زود به زود بیرون ببرید و خانه را همیشه تمیز و مرتب نگاه دارید.
استفاده از مواد شونده در شرایط مناسب
در خصوص استفاده از مواد شوینده و سفید کننده در دوران بارداری باید توجه داشت که همیشه در محیطی که دارای تهویه مناسبی باشد، از تمیزکننده‌ها استفاده کنید. فرقی نمی‌کند از پاک‌کننده‌های طبیعی استفاده می‌کنید یا نه، بهرحال در فضایی که دارای تهویه هوا باشد، از پاک‌کننده‌ها استفاده کنید.
از دوستان‌تان کمک بخواهید
گاهی‌اوقات محصولات پاک‌کننده ممکن است باعث حالت تهوع صبحگاهی و استفراغ در زنان باردار شوند. این مسئله حتی ممکن است درباره بی‌خطرترین محصولات هم صدق کند.
اگر هنگام بارداری، تمیز کردن خانه برایتان سخت است، از یک دوست کمک بگیرید. یک دوست، یک شخص مهم دیگر، یا حتی استخدام یک کارگر (اگر توانایی مالی دارید)، گزینه‌های بهتری هستند.
نظر پزشکان در مورد استفاده از مواد شوینده در بارداری
در اینجا لیستی از مواد شیمیایی موجود در پاک‌کننده‌ها را ارائه می‌کنیم که زنان باردار بهتر است از آنها دوری کنند و دلایل دوری از هرکدام نیز ذکر شده است.
گلیکول اترها
گلیکول اتر یک ماده شیمیایی قوی است که در محصولات تمیزکننده مانند گاز پاک‌کن، شامپو فرش، و بعضی از شیشه-پاک‌کن‌ها استفاده می‌شود. این ماده شیمیایی را همچنین می‌توان در رنگ‌ها، مایع ترمز، و حتی بعضی از لوازم آرایش پیدا کرد.
گلیکول اتر می‌تواند برای باروری زنان و مردان مضر باشد. تحقیقات انجام‌شده بر روی زنان شاغل در صنایع نیمه‌رسانا، که در معرض گلیکول اتر قرار داشتند، حاکی از آن بود که این زنان بیش از دیگران دچار ناباروری یا سقط می‌شوند.
مردانی هم که در محل کار خود در معرض گلیکول اتر بودند، اسپرم‌های ضعیفی داشتند. تحقیقات انجام‌شده برروی حیوانات نشان داد که سیستم باروری موش‌های نری که در معرض گلیکول اتر بودند، آسیب دید.
یک تحقیق جالب دیگر به بررسی این مسئله پرداخت که آیا بودن در معرض گلیکول اتر در دوران بارداری می‌تواند بر عملکرد روانی در کودکی اثر بگذارد یا نه.
این تحقیق میزان گلیکول اتر موجود در نمونه ادرار مادران باردار را اندازه گرفت، و سپس ارتباط احتمالی بین این نمونه‌ها و عملکرد کودکان شش ساله را با یک تست روانی بررسی کرد.
محققین دریافتند که تجمع زیاد دو نوع از گلیکول اترها در ادرار مادران، ارتباط نزدیکی با نمرات ضعیف کودکانشان در آزمون شاخص درک گفتار WISC داشت.
به عبارت دیگر مادرانی که در دوران بارداری، دارای مقادیر بالاتر گلیکول اتر در ادرار خود بودند، فرزندان‌شان عملکرد ضعیف‌تری در یک تست هوش در پایه اول داشتند.
پارابن‌ها
پارابن‌ها در محصولات مراقبت شخصی و برخی محصولات خانگی از جمله محصولات تمیزکننده، به فراوانی یافت می-شوند. اگرچه برخی متخصصین می‌گویند که پارابن‌ها کاملا بی‌خطر هستند (بخصوص در محصولات تمیزکننده که مقادیر پارابن‌ها بسیار کم است)، محققین دیگری نگران ویژگی‌های احتمالی این ماده برای ایجاد اختلال در غدد درون-ریز هستند.
پارابن‌ها می‌توانند در بدن رفتار استروژن را تقلید کنند، و وقتی برخی تحقیقات نشان‌دهنده ارتباط بین پارابن و سرطان سینه بودند، این خبر سرتیتر اخبار شد.
پارابن‌ها در بافت سینه و سرطان وجود داشتند. تحقیقات آزمایشگاهی در مقیاس سلولی نشان دادند که تنها مقادیر بسیار کمی پارابن می‌تواند رفتار بافت سینه و سلول‌های سرطانی سینه را تغییر دهد.
دسترسی به پارابن‌ها در دوره بارداری چه خطراتی دارد؟ نگرانی‌هایی مبنی بر اثر پارابن‌ها در وزن نوزادان تازه متولدشده، بخصوص نوزادان پسر، وجود دارد. یک تحقیق بر روی نوزادان پسر نشان داد مادران بارداری که مقادیر بالاتر پارابن در ادرار آنها وجود داشت، نوزادان پسر آنها، دارای اضافه‌وزن بودند.
این وزن زیاد تا ۳ سالگی ادامه پیدا می‌کند. اما تحقیقات دیگر نتایجی در تضاد با نتایج این تحقیق داشتند. این تحقیق همچنین هیچ اطلاعاتی درباره تاثیر پارابن بر روی نوزادان دختر، در اختیار ما نمی‌گذارد.
در تحقیقات جانوری، موش‌های بارداری که در معرض بوتیل پارابن بودند، فرزندان نر آنها دارای ناهنجاری بیضه ها و سیستم باروری بودند و کیفیت اسپرم پایینی داشتند. تاکنون، هیچ تحقیقات انسانی این نتایج را در ارتباط با پارابن تایید نمی‌کنند.
پارابن‌ها در برخی محصولات تمیزکننده هم وجود دارند. از بین مواد شیمیایی نگران‌کننده، پارابن جزو کم‌خطرترین‌ها است، زیرا شواهد موجود درباره خطرات آن، ضعیف هستند. این مورد را از این جهت عنوان کردیم که اگر می‌خواهید کاملا در مان باشید، بهتر است از آن دوری کنید.
فتالات
فتالات‌ها هم مانند پارابن‌ها جزو مواد شیمیایی هستند که در غدد درون‌ریز اختلال ایجاد می‌کنند. به این معنی که می-توانند با هورمون‌های بدن واکنش داده و بر آنها اثر بگذارند. پارلمان آمریکا استفاده از فتالات در اسباب‌بازی‌های بچه‌ها و محصولات مراقبت اطفال، را ممنوع کرده است، زیرا این مواد ممکن است مضر باشند.
البته این مواد شیمیایی در هزاران محصول دیگر از جمله اسپری‌های تمیزکننده و مایع‌های ظرفشویی یافت می‌شوند. فتالات‌ها معمولا در زیر نام «خوشبوکننده» پنهان می‌شوند. البته تمام محصولات دارای خوشبوکننده شامل فتالات‌ها نمی‌شوند، اما بیشتر آنها این ماده را دارند.
تحقیقات نشان داده‌اند که یک ارتباط احتمالی بین استفاده از فتالات‌ها در دوران بارداری و ناهنجاری هیپوسپادیاس (قرارگیری غیر طبیعی مجرای ادراری پایین‌تر از آلت تناسلی مردانه) در بدو تولد وجود دارد. هیپوسپادیاس زمانی اتفاق می‌افتد که مجرای ادرار یک پسر از همان بدو تولد، پایین‌تر از آلت تناسلی او باشد.
یک تحقیق در سال ۲۰۱۵، نشان‌دهنده ارتباط بین استفاده از فتالات یا بودن در نزدیکی آن، و مشکلی به نام فاصله مقعدی (AGD) بود. فاصله مقعدی درواقع فاصله بین مقعد و اندام تناسلی است. فاصله مقعدی (AGD) کم در مردان باعث کاهش قدرت باروری می‌شود.
فتالات‌ها همه‌جا پیدا می‌شوند، و نمی‌توان کاملا از آنها دوری کرد. اما می‌توانید کمتر در معرض آنها قرار بگیرید. برای مثال محققین دریافته‌اند زنانی که از خوشبوکننده هوا یا نرم‌کننده لباس استفاده می‌کردند، دارای مقادیر بالاتری از فتالات‌ها در ادرار خود بودند.
تری‌کلوسان
تری‌کلوسان در محصولات ضدباکتری وجود دارد. تری‌کلوسان هم مانند پارابن‌ها و فتالات‌ها در عملکرد غدد درون‌ریز اختلال ایجاد می‌کند. اداره کل خورد و خوراک آمریکا (FDA) استفاده از تری‌کلوسان را در صابون‌ها ممنوع کرده است، اما این ماده همچنان در برخی محصولات خانگی یا مراقبت شخصی وجود دارد.
تحقیقات نشان داده‌اند میزان بالاتر تری‌کلوسان در زنان باردار با رشد کم نوزادان، ارتباط دارد. وزن، قد و اندازه دور سر نوزادان،همگی تحت تاثیر این ماده بودند.
سخن آخر
امروزه بودن در معرض انواع مختلف مواد شیمیایی، بخشی از زندگی روزمره ما است. شما نمی‌توانید خودتان را از موارد ذکرشده به طور کامل حفظ کنید. سعی کنید نگران نباشید.
تحقیقاتی که نشان‌دهنده عواقب منفی این محصولات بودند، همگی مربوط به مقادیر بالا یا نزدیکی مداوم به این مواد شیمیایی بودند. برای مثال تحقیق مربوط به میزان فتالات‌ها در ادرار، زنان دارای فتالات و زنانی که در ادرار خود فتالات نداشتند را بررسی نکرده بود.
این یعنی تمام زنان مقادیری از این مواد شیمیایی را در ادرار خود دارند. سوال این بود که اگر این میزان بالاتر از مقدار متوسط باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
تمام تلاش خود را بکنید که تا حد امکان از این مواد شیمیایی دوری کنید، حتی اگر به معنی باز کردن تمام پنجره‌ها هنگام تمیزکاری یا پوشیدن دستکش هنگام استفاده از تمیزکننده‌ها باشد. و بدانید حتی کوچکترین اقدامات، در سلامت شما و نوزادتان تاثیرگذار هستند.
