نفخ شکم یا باد شکم یکی از مشکلاتی گوارشی بسیار شایع در بین ما ایرانی ها است که عمدتا به دلیل رعایت نکردن اصول تغذیه حادث می شود. بسته به شدت نفخ معده یا شکم این عارضه می تواند بیمار را با دردهایی در ناحیه شکم مواجه کند. درمان های دارویی مختلفی نیز برای این ناراحتی وجود دارد ولی خب هیچ کدام دائمی نیستند و از همین رو شاید مصرف پیوته داروهای شیمیایی چندان مناسب نباشد. در این مطلب از کابان مگ به ۷ گیاه دارویی موثر در درمان نفخ معده در طب سنتی اشاره شده است.
درمان گیاهی نفخ معده در طب سنتی
سوءهاضمه، مشکلهایی در هضم و جذب غذاهاست که به اشکال مختلف مانند نفخ، دل درد، اسپاسم، یبوست، اسهال، دیر و مشکل هضم شدن غذا، ترش کردن معده و… خود را نشان میدهد. بسیاری از این موارد را میتوان با رژیم غذایی مناسب یا گیاهان دارویی و داروهای گیاهی تسکین داد یا درمان کرد.
گیاهان حاوی اسانس (رایحه) از مهم ترین گیاهانی هستند که از قدیم به عنوان طعم دهنده و خوشبو کننده غذاها و تسکین دهنده اختلالهای سوءهاضمه مصرف میشدهاند زیرا به علت داشتن مواد و ترکیبهای اساسی به سرعت جذب میشوند و آثار خود را ظاهر میکنند.
این گیاهان که بیشتر به صورت ادویههای مختلف، به خصوص در شرق آسیا از جمله هندوستان و چین مصرف بالایی دارند شامل نعناع، گشنیز، بادرنجبویه، زیره سبز و سیاه، رازیانه، دارچین، هل، جوزبویا و… است که رایجترین و مؤثرترینهای آنها در درمان نفخ معده در طب سنتی به شرح زیر هستند.
نعناع بهترین برای درمان نفخ معده در طب سنتی
اولین و بهترین گیاه دارویی برای درمان نفخ معده در طب سنتی نعناع است. نعناع گیاه معروفی است که در جهان به «مینت» مشهور است. این گیاه حداقل ۳۳ گونه دارد که بیش از ۱۵ گونه از آنها در ایران موجود است. نعناع یکی از پرمصرفترین گیاهان خوراکی دارویی جهان و اسانس (رایحه آن از پرمصرفترینها در صنایع دارویی و بهداشتی از جمله خمیردندانهاست.
از اسانس نعناع روغن معطر آن برای ساخت داروهای ماساژ درمانی به وفور استفاده میشود. ۲ نوع نعناع به نامهای «نعناع فلفلی» و «نعنای قمی» در ایران مصرف بیشتری دارند. محصولات گیاهی نعناع به صورت تازه، خشک، عصاره، عرق گیاهی، چای کیسهای و تنتور مورد استفاده قرار میگیرند. البته این گیاه آثار قوی و ایده آل ضد نفخ، ضد درد دل درد و ضداسپاسم دارد و بسیار زود اثر است.
گشنیز گیاهی مقوی برای گوارش
گشنیز هم کاربرد های زیادی در ناراحتی های معده و به ویژه نفخ معده گیاهی خوراکی و دارویی است که از قسمت هوایی (برگها) و میوه آن در صنایع غذایی، دارویی و آرایشی بهداشتی استفاده میشود. گشنیز از خانواده جعفری و دارای رایحه خوشی است که بیشتر آثار گیاه عمدتاً به آن ارتباط دارد.
آثار این گیاه عبارت از مقوی معده، ضداسپاسم، ضد درد دل درد، ضد میکروب، ضد قارچ، تقویتکننده قوای جنسی، هضم کننده غذا، صفرا آور، آرام بخش، کاهش دهنده قند خون، کاهش دهنده چربی خون و کاهش دهنده فشار خون هستند. گشنیز هم از گیاهان دارویی پرکاربرد در درمان نفخ معده در طب سنتی است.
بادرنجبویه و درمان گیاهی نفخ معده
گیاهی است از خانواده نعناع که از نظر شکل ظاهری شباهت زیادی به نعناع دارد ولی بوی آن متفاوت است. این گیاه که از گیاهان خوراکی – دارویی پرمصرف دنیاست به نام ملیسا هم مشهور است و از زمانهای قدیم در بسیاری از نقاط دنیا به عنوان داروی درمان نفخ معده و شکم، ضد تب و معرق مورد استفاده قرار میگیرد.
مهم ترین آثار بادرنجبویه که از نظر علمی به اثبات رسیده، آثار ضد درد، ضد باکتری، ضدویروس تبخال، ضدهیستامین، ضد تب، ضد نفخ، آرام بخش، خوابآور، مقوی قلب، مقوی معده و ضداسپاسم است و از این رو در بهبود و درمان نفخ معده در طب سنتی بسیار مورد استفاده قرار میگیرد.
دارچین و سیاهدانه
پیش تر در مطلب خواص دارچین به طور مفصل به فواید این ماده غذایی برای دستگاه گوارش پرداختیم. مصرف دارچین و سیاهدانه به صورت مخلوط و همراه با رعایت رژیم غذایی، نفخ شکم را کاهش میدهد. گیاه دارچین به علت داشتن اسانس و تانن، محرک و قابض است و به عنوان تقویتکننده، اعمال هضم و جریان گردش خون به کار میرود و از آن برای رفع سوءهاضمه، به ویژه در مواردی که با نفخ همراه باشد، به عنوان بادشکن استفاده میشود. دارچین و سیاه دانه از جمله بهترین و قدیمی ترین گیاهان دارویی برای درمان نفخ معده در طب سنتی به شمار می روند.
همچنین به علت داشتن تانن در رفع اسهال، ضعف عمومی بدن و انعقاد خون مصرف میشود و به صورت دارو، مانند گرد و تنتور به کار میرود. از سوی دیگر، سیاهدانه حاوی ۳۰ تا ۴۰ درصد ماده روغنی و نیم تا یک و نیم درصد اسانس با بوی نامطبوع و قندهای مختلف، مواد صنعتی و ساپونوئیدی است. از اسانس سیاهدانه، مادهای به نام نیژلون استخراج میشود.
دانه این گیاه اثر قاعده آور، ضد کرم، مسهل و زیاد کننده ترشحات شیر دارد از دانههای آن برای مصارف مذکور و دفع گازهای معده و بیماریهای نزلهای دستگاه تنفسی استفاده میشود. همچنین از دانههای آن، اثر ضد توموری و ضد باکتری نیز مشاهده شده و ممکن است اثر ضد نفخی آن مربوط به داشتن اثر ضد باکتریایی باشد.
بیماری نفخ، بسیار شایع است بیشتر مردم جامعه به دلیل بیتوجهی و رعایت نکردن رژیم غذایی مناسب و زیاده روی در غذا دچار آن میشوند. با بررسی اثر ۲ گیاه دارچین و سیاهدانه بر روی نفخ معده، نتایجی که به دست آمد، نشان داد ۶۰ درصد افرادی که سیاهدانه، ۹۰ درصد افرادی که مخلوط دارچین و سیاهدانه و ۱۰ درصد افرادی که دارچین استفاده کردند، بهبود یافتند.
از طرف دیگر در صد بهبود یافتگان با داروی مخلوط، در زنان و مردان یکسان بوده است. لازم به ذکر است که درصد بهبود یافتگان با داروی مخلوط دارچین و سیاهدانه، بیشتر از داروی سیاهدانه و دارچین به تنهایی بوده و تأثیر دارچین بر روی بیماران، همانند پلاسبو است. با توجه به این که ۳۸ درصد افرادی که دارچین دریافت کردهاند، بدتر شدهاند و عدهای نیز دچار سوزش معده، کهیر و حساسیت گردیدهاند، نتیجه گرفتهاند که دارچین به تنهایی اثرات همراه با عوارض جانبی دارد.
با مصرف داروی سیاهدانه، ۳ نفر از بیماران که یبوست داشتند، بهبود یافتند و یک نفر از بیماران دچار بینظمی در سیکل قاعدگی شده و ۲ نفر از بیماران سوزش معدهشان رفع شد، که البته پس از قطع دارو مراجعه کرده و یک نفر از بیماران نیز ترش کردن معدهاش بهتر شد.
همچنین ۲ نفر از بیمارانی که ناراحتی قلبی داشته و داروی مخلوط دارچین و سیاهدانه را مصرف کردند، نفخشان رفع شد؛ اما این داروها روی سوءهاضمه اثر چندانی نداشت. البته تجویز دو داروی دارچین و سیاهدانه با گیاهانی نظیر ریحان، شوید و نعناع اثر را افزایش میدهد و میتواند یکی از بهترین راه های درمان نفخ معده و شکم در طب سنتی باشد و به عنوان جانشین داروهای شیمیایی درباره این دسته از بیماران استفاده شود.
زیره سبز
از خواص زیره سبز میتوان به بادشکن، مقوی معده، ضد اسپاسم، افزایش دهنده شیر مادران شیرده اشاره کرد و به همین دلیل هم در درمان گیاهی نفخ معده و شکم بسیار موثر است. زیره سبز گیاهی بوتهای و علفی که خاصیتهای زیادی دارد. از خواص زیره سبز میتوان به بادشکن، مقوی معده، ضد اسپاسم، افزایش دهنده شیر مادران شیرده اشاره کرد و همچنین خاصیت آنتیاکسیدانی قویای دارد. زیره سبز ضد تشنج، ضد صرع، مقوی معده و عرق آور، ضد سم، ضد صفرا، تقویتکننده قوای جنسی، قابض، ضد نفخ، ضد احتقان، هضم کننده غذا و ادرار آور نیز است.
هل و درمان نفخ معده در طب سنتی
هل یکی از گیاهان پرکاربرد در درمان نفخ معده در طب سنتی است که عمدتا در چایی و یه دیگر دمنوش ها مورد استفاده قرار می گیرد. هل گیاهی است که در مناطق حاره و گرم میروید. دانههای هل بویی قوی و طعمی مطبوع دارد از مغز و پوستش برای درمان و معطر ساختن غذاها و پختن شیرینی استفاده میشود.
هل از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است. جویدن دانههای هل پس از صرف غذا به هضم و گوارش بهتر غذا کمک میکند و میتواند بوی نامطبوع دهان را از بین ببرد. مصرف هل تب را پایین میآورد، برای تسکین درد رماتیسم مفید است و ترشی معده را برطرف میکند. هل خواص گرمابخشی دارد و معده و رودهها را تقویت میکنند. همچنین عمل هضم غذا را بهبود میبخشد و تقویتکننده قلب است. هل بادشکن است و گاز معده و روده را از بدن خارج میکند و تاثیر زیادی در درمان نفخ معده در طب سنتی دارد.
تشکر بابت مطلب مفیدتون
موفق باشید
خواهش میکنم
نظر لطفتون هستش